Πού (το) πάει ο ΣΥΡΙΖΑ;

 

ΚΡΙΤΙΚΕΣ ΕΠΙΣΗΜΑΝΣΕΙΣ ΣΤΟ ΣΧΕΔΙΟ «ΘΕΣΕΩΝ» ΓΙΑ ΤΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ

Tου ΓIANNH ΤΟΛΙΟΥ*

Στην τελευταία συνεδρίαση της ΚΕ του ΣΥΡΙΖΑ, μεγάλο μέρος του χρόνου αφιερώθηκε στα ζητήματα του κανονισμού επί των προσυνεδριακών διαδικασιών και δυστυχώς σχεδόν καθόλου για τη συζήτηση των τελικών ρυθμίσεων του κειμένου «Θέσεων» που αφορούν την εναλλακτική προγραμματική πρόταση του ΣΥΡΙΖΑ, ούτε για τις καταστατικές αρχές συγκρότησης και λειτουργίας του. Η τελική διατύπωση θα γίνει από τις αντίστοιχες δύο επιτροπές και τα κείμενα θα σταλούν απ' ευθείας στον προσυνεδριακό διάλογο. Δεν πρόκειται για τυπικό αλλά ουσιαστικό ζήτημα, που αφορά το ρόλο και την πολιτική ευθύνη των κεντρικών οργάνων.

Ειδικότερα όσον αφορά το κείμενο των «Θέσεων», το πολιτικό τους πλαίσιο κινείται στη «λογική» και τα όρια της «Πολιτικής Διακήρυξης». Παρά τις βελτιώσεις σε αρκετά σημεία (αναδιατυπώσεις και προσθήκες), στα «επίδικα» (πχ. «ευρωπαϊκά), δεν υπήρξε, παρά τις σοβαρές εξελίξεις που είχαμε, καμιά «προωθητική σύνθεση», ενώ σε ορισμένα σημεία έγιναν διατυπώσεις που βρίσκονται πίσω από το κείμενο της «Διακήρυξης». Επίσης ακόμα και δευτερεύουσας σημασίας τροπολογίες, βελτιωτικού κυρίως χαρακτήρα, αγνοήθηκαν από τους συντάκτες του τελικού κειμένου, κάτι που δεν διευκολύνει την αλληλοκατανόηση και το γόνιμο διάλογο.!

 1. Πιο ειδικότερα στο κρίσιμο ζήτημα της ευρωζώνης-ευρώ, μετά τις τελευταίες εξελίξεις στην Κύπρο, έγινε ευρύτερα κατανοητό ότι το σχήμα «ευρώ-δραχμή» φτωχαίνει τη συζήτηση, διότι στην ουσία περιορίζει το ζήτημα στο θέμα του χαρτονομίσματος ως «μέσο ανταλλαγής» ή στην καλύτερη περίπτωση στο θέμα της «νομισματικής πολιτικής» με τις δύο εκφάνσεις της, την πιστωτική και συναλλαγματική πολιτική. Ασφαλώς το θέμα της νομισματικής πολιτικής είναι κρίσιμο και βρίσκεται στον πυρήνα της «Οικονομικής και Νομισματικής Ενοποίησης» (ΟΝΕ). Ωστόσο η τελευταία έχει υποστεί τα τελευταία χρόνια σημαντική «μετάλλαξη» προς αντιδραστικότερη κατεύθυνση, δεδομένου ότι εκτός από τους δύο «πυλώνες» ίδρυσης της (ΕΚΤ και «Σύμφωνο Σταθερότητας»), έχουν προστεθεί και άλλοι («Μηχανισμός Στήριξης» με Μνημόνια, «Σύμφωνο για το Ευρώ», «Δημοσιονομικό Σύμφωνο», «Εξάμηνα συντονισμού», επιβολή προστίμων και κυρώσεων στους «απείθαρχους», κά), που κάνουν πιο σκληρό το νεοφιλελεύθερο πλαίσιο και πιο καθολικό το πλέγμα της υπερεθνικής επιβολής της βούλησης των κυρίαρχων ελίτ και δη της γερμανικής, σε βάρος των λαών και εργαζόμενων ιδιαίτερα των περιφερειακών χωρών. Κατά συνέπεια η ανάγκη αποδέσμευσης από την ευρωζώνη, προκειμένου να εφαρμοστεί μια αριστερή εναλλακτική πολιτική (κατάργησης του Μνημονίου, «αθέτησης πληρωμών» χρέους με στόχο τη διαγραφή του μεγαλύτερου μέρους, εθνικοποίηση-κοινωνικοποίηση τραπεζών, παραγωγική ανασυγκρότηση κά), αποτελεί κεντρικό ζήτημα και είναι καθαρή ψευδαίσθηση η ελπίδα εφαρμογής τους στα πλαίσια της ευρωζώνης και του ευρώ. Η εμπειρία της Κύπρου είναι πολύ διδακτική.! Η συγκεκριμένη αποδέσμευση είναι μάλιστα προτιμότερο να γίνει «συντεταγμένα» για τον περιορισμό των συνεπειών, με τον έγκαιρο σχεδιασμό των βημάτων «απεγκλωβισμού», θέτοντας παράλληλα το ζήτημα σε έγκριση από τον ελληνικό λαό με δημοψήφισμα.

2. Ένα δεύτερο σημαντικό θέμα και ταυτόχρονα έλλειμμα των «Θέσεων», είναι το ζήτημα της επιδίωξης «κοινής δράσης» των αριστερών - ριζοσπαστικών δυνάμεων. Πρόκειται για «στρατηγικό» και όχι «τακτικό» ζήτημα και η προώθηση του αφορά τόσο την περίοδο πριν την ανάδειξη αριστερής κυβέρνηση όσο και μετά τη δημιουργίας της. Κατά συνέπεια η προσπάθεια προώθησης, με διάφορες «πρωτοβουλίες», δεν πρέπει να τελειώνει με την προθυμία ή μη των ηγεσιών, αλλά πρώτα απ' όλα με την αποδοχή της ιδέας από τον κόσμο της Αριστεράς, που όπως έδειξε η πείρα λειτούργησε θετικά υπέρ του ΣΥΡΙΖΑ. Σε αυτό το στρατηγικό ζήτημα, οι «Θέσεις» κυριαρχούνται από άγονους «τακτικισμούς» και «μικρόψυχες» θεωρήσεις.

3. Ένα άλλο ζήτημα αφορά τον προσδιορισμό, σε κοινωνικό επίπεδο, του κύριο ταξικού αντίπαλου. Οι «Θέσεις» έχουν ταξική «απροσδιοριστία».! Η προσπάθεια αναφοράς στην ταξική δομή της ελληνικής κοινωνίας που έγινε στην επιτροπή «Επιτροπής Θέσεων», τελικά εγκαταλείφθηκε. Έτσι οι κοινωνικές κατηγορίες «αστική τάξη», «ολιγαρχία», «οικονομική ελίτ», «πολυεθνικές», «μονοπώλια», «καρτέλ», «πολυκλαδικοί και πολυεθνικοί όμιλοι» κά, δεν εμφανίζονται καθόλου στο κείμενο. Μπορεί να υπονοούνται, αλλά δεν αναφέρονται και αυτό δείχνει τουλάχιστον υποτίμηση της αξίας της ταξικής σαφήνειας, αντί της ιδεολογικής υποχώρησης. Με τη σειρά του αυτό δημιουργεί προγραμματικά ελλείμματα διότι δεν υπάρχουν αναφορές για την εξάλειψη των καρτέλ και των μονοπωλιακών δομών, την κατάργηση των προνομίων των εφοπλιστών, τον έλεγχο της ασυδοσίας των πολυεθνικών και περιορισμού της δράσης τους, την επέκταση του δημόσιου τομέα σε νέους τομείς στρατηγικής σημασίας κά.

4. Αντίθετα στο κείμενο μπήκαν εμβόλιμες προσθήκες που δημιουργούν το «προγραμματικό» υπόβαθρο, για διολίσθηση σε πολιτικές διαχείρισης, χωρίς να θίγονται τα ισχυρά οικονομικά συμφέροντα. Ενδεικτικές οι διατυπώσεις όπως: «η δημιουργική επιχειρηματικότητα που λειτουργεί για το δημόσιο όφελος και υπό σταθερούς και δίκαιους κανόνες δεν θα πληγεί αλλά θα βοηθηθεί» (σελ.11), «τα δύο πρώτα χρόνια της κρίσης ακολουθεί μια πορεία μείωσης της επιχειρηματικής κερδοφορίας μέχρι μηδενισμού» (σελ.19), «κοινωνικά δίκαιη δημοσιονομική εξισορρόπηση», «αποτελεσματική και κοινωνικά δίκαιη αντιμετώπιση των ελλειμμάτων» (σελ.25), «αποτελεσματικό και ανοικτό σε συνεργασίες δημόσιο τομέα, νέου τύπου» (σελ. 26) κά. Όλα αυτά εκπέμπουν είτε τη θεωρία της «αναλογικής λιτότητας» του ΣΕΒ για την κρίση, είτε την ενίσχυση της κερδοφορίας των επιχειρήσεων και τις «συνεργασίες» δημόσιου και ιδιωτικού τομέα, τύπου ΣΔΙΤ. Από την άλλη απουσιάζει η ρητή δέσμευση επιστροφής των κατώτατων μισθών, συντάξεων, επιδομάτων τέκνων και ανεργίας, στο προηγούμενο επίπεδο.!

5. Επίσης είναι πολύ ισχνή η αναφορά στο ταξικό περιεχόμενο της «παραγωγικής ανασυγκρότησης». Πέρα από την ελλειμματική αναφορά σε κρίσιμους τομείς (βιομηχανία, ενέργεια, υποδομές-μεταφορές, τουρισμός, εμπόριο και σύγχρονες υπηρεσίες), απουσιάζει οποιαδήποτε αναφορά στην επεξεργασία «σχεδίου» κοινωνικο-οικονομικής ανάπτυξης με βάση τις αρχές του δημοκρατικού προγραμματισμού, σε εθνικό, χωροταξικό, περιφερειακό και δημοτικό επίπεδο, στην εξασφάλιση ουσιαστικής συμμετοχής και ελέγχου του ίδιου του λαού σε κάθε στάδιο επεξεργασίας και εφαρμογής του, σύμφωνα με τις αρχές του «συμμετοχικού προϋπολογισμού». Επίσης στους φορείς παραγωγικής ανασυγκρότησης, κρίσιμο ρόλο έχει να παίξει ο δημόσιος τομέας, η αποτελεσματική δημόσια διοίκηση, οι ΔΕΚΟ, το πρόγραμμα δημοσίων επενδύσεων (ΠΔΕ), η περιφερειακή και τοπική αυτοδιοίκηση, ενώ ο ιδιωτικός θα λειτουργεί με νέο πλαίσιο και κριτήρια επιχειρηματικής δράσης. Τέλος κρίσιμο ρόλο στην παραγωγική ανασυγκρότηση θα παίξει η δικαιότερη κατανομή των αποτελεσμάτων της ανάπτυξης, με υπολογισμό της συμβολής του καθενός στη δημιουργία των υλικών και πνευματικών αγαθών.

6. Ένα ακόμα ζήτημα, όχι το τελευταίο, που οι «Θέσεις» εμφανίζουν έλλειμμα συνεκτικότητας και πληρότητας, είναι το «μεταναστατευτικό». Το κείμενο υποβαθμίζει την ταξική διάσταση του ζητήματος και συγκεκριμένα για τα οργανωμένα κυκλώματα εντός και εκτός της χώρας που με την ανοχή των κυβερνήσεων και των επίσημων αρχών, ενθαρρύνουν την προσέλκυση μεταναστών, θέλοντας να εξασφαλίσουν φθηνή και ανασφάλιστη εργατική δύναμη υπέρ της εργοδοσίας και ταυτόχρονα να πετύχουν πειθάρχηση του εγχώριου εργατικού δυναμικού στις πολιτικές λιτότητας και της αποδόμησης των εργασιακών σχέσεων και των βασικών κοινωνικών δικαιωμάτων. Κατά συνέπεια χρειάζεται προστασία των θεμελιακών δικαιωμάτων των μεταναστών που εργάζονται (ίδια αμοιβή για ίδια δουλειά, κά) ως έκφραση ταξικής αλληλεγγύης, ενώ από την άλλη εκείνοι που δεν τηρούν τις προϋποθέσεις νόμιμης παραμονής ή πολιτικού ασύλου, θα πρέπει, αφού τους παρασχεθεί ανθρωπιστική βοήθεια για όσο διάστημα παραμένουν στη χώρα (τροφή, στέγη, ιατροφαρμακευτική περίθαλψη), να επιστρέψουν στις χώρες τους στα πλαίσια πάντα των κανόνων του διεθνούς δικαίου ή να τους παρασχεθούν τα ανάλογα ταξιδιωτικά έγραφα, για μετάβαση στις χώρες που επιθυμούν.

* O Γιάννης Τόλιος, μέλος της ΚΕ του ΣΥΡΙΖΑ και της Επιτροπής «Θέσεων»

Tετάρτη 22 Μαίου 2013