ΚΑΤΑΙΓΙΔΑ ΜΕΤΑ ΤΗΝ ΠΡΟΣΩΡΙΝΗ ΛΙΑΚΑΔΑ ΣΤΗΝ ΕΥΡΩΖΩΝΗ

Της ΑΡΙΑΔΝΗΣ ΑΛΑΒΑΝΟΥ*

Όπως οι Βρυξέλλες, με τον άστατο καιρό τους, έτσι και η κρίση του ευρώ πέρασε μια σύντομη λιακάδα, αλλά τώρα ο ουρανός γεμίζει με βαριά σύννεφα. Αυτά γράφει ο Economist (21/4). Η λιακάδα ήταν το 1 τρισ. ευρώ φθηνών τριετών δανείων που διοχέτευσε η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ) στις εμπορικές τράπεζες της Ευρωζώνης – τι άλλο θα θεωρούσε "λιακάδα" αυτό το περιοδικό; Τα σύννεφα της καταιγίδας μαζεύονται κυρίως πάνω από την Ισπανία, τα επιτόκια των ισπανικών ομολόγων αυξάνονται επικίνδυνα και από κοντά ακολουθούν των ιταλικών. Οι δύο αυτές χώρες κατά πάσα πιθανότητα δεν θα μπορέσουν να ανταποκριθούν στη συμφωνημένη με τις Βρυξέλλες μείωση των ελλειμμάτων τους φέτος και τον επόμενο χρόνο. Ίσως και η Πορτογαλία χρειαστεί κι άλλη "διάσωση".

"Για τους ευρωκράτες", γράφει ο Economist, "αυτά τα σημάδια είναι μιας περαστικής καταιγίδας. ... Το ΔΝΤ, αυτή την εβδομάδα αναθεώρησε προς τα πάνω τις προβλέψεις του για την οικονομική μεγέθυνση. Λοιπόν, προς τι τέτοιος πανικός;" Και ως πρώτο λόγο παραθέτει ότι οι "αγορές μετατοπίζουν το ενδιαφέρον τους από τα ελλείμματα προς την οικονομική μεγέθυνση, εφόσον θεωρούν ότι η λιτότητα θα επιφέρει βαθιά ύφεση". Το κυριότερο όμως είναι ίσως οι πολιτικές παρενέργειες σε μια περίοδο που διεξάγονται εκλογές σε αρκετά ευρωπαϊκά κράτη και κρατίδια και κυβερνήσεις καταρρέουν η μία μετά την άλλη (Ολλανδία, Ρουμανία την τρέχουσα εβδομάδα και έπεται η Τσεχία).

Και, κατά συνέπεια, η αύξηση των φωνών που αμφισβητούν τη γερμανική πολιτική της δημοσιονομικής ασφυξίας. Τουλάχιστον της "σκέτης" δημοσιονομικής ασφυξίας. Η προεικαζόμενη νίκη του Φ. Ολάντ στον δεύτερο γύρο των γαλλικών εκλογών στέλνει πολλά μηνύματα στο Βερολίνο που θα υποχρεωθεί να μην απορρίψει αβασάνιστα τη διεκδίκηση του γαλλικού κατεστημένου να τροποποιηθεί η ετεροβαρής σχέση υπέρ της Γερμανίας που έχει διαμορφωθεί τα τελευταία χρόνια, με τη συνέργεια και του Ν. Σαρκοζί – βασική αιτία της προβλεπόμενης ήττας του.

Βεβαίως, ο Ολάντ έχει βάλει πολύ νερό στο κρασί της "επαναδιαπραγμάτευσης" του δημοσιονομικού συμφώνου. Δεν αμφισβητεί τη δημοσιονομική πειθαρχία. Θα κόψει 115 δισ. ευρώ από τις δημόσιες δαπάνες και θα μηδενίσει το έλλειμμα το 2017, όπως υποστηρίζει. Όμως, θέλει να συμπληρωθεί το σύμφωνο με ορισμένα "πρόσθετα μέτρα" που να ευνοούν την "οικονομική μεγέθυνση". Τα μέτρα που ανέφερε ο σύμβουλός του και πρώην υπουργός Μισέλ Σαπέν στους Financial Times (25/4) είναι κομμένα και ραμμένα στις ανάγκες της χρηματοδότησης των τραπεζών και των μεγάλων επιχειρηματικών ομίλων και αφορούν κυρίως τη διεύρυνση της αποστολής της ΕΚΤ "ώστε να μην εστιάζει μόνο στον πληθωρισμό, αλλά και στην ανάπτυξη".

Αυτά ακούγονται πολύ ευχάριστα στις κυβερνητικές αστικές πολιτικές δυνάμεις των ευρωπαϊκών χωρών που βλέπουν να τους ρίχνεται μια σανίδα επικοινωνιακής σωτηρίας τη στιγμή που οι λαοί τις έχουν στριμώξει στη γωνία. Στην Ελλάδα, τη βραδιά της 6ης Μαΐου, δεν ξέρουμε για τι θα αγωνιούν περισσότερο, για τα δικά τους ποσοστά ή γι΄ αυτά των γαλλικών προεδρικών εκλογών; Και όχι μόνο οι κυβερνητικές δυνάμεις, αλλά και αρκετές "αντιμνημονιακές" που κρέμονται από τον Ολάντ για να αποκτήσουν υπόσταση οι θέσεις τους περί "αναδιαπραγμάτευσης" των μνημονίων εντός των κανόνων της Ευρωζώνης.

Η κρίση της Ευρωζώνης, γράφει ο Economist, μπορεί να πάρει τώρα πιο σοβαρές διαστάσεις, στο βαθμό που η Ισπανία αποτελεί πολύ μεγαλύτερο πρόβλημα από ό,τι η Ελλάδα και πιθανώς θα συμπαρασύρει την Ιταλία ακόμη και τη Γαλλία. Το τείχος προστασίας του ευρώ έχει ενισχυθεί, αλλά φθείρεται ταχύτατα. Δεν είναι απίθανος ένας κύκλος αδύναμων τραπεζών και αδύναμων κυβερνήσεων που θα συμπαρασύρουν οι μεν τις δε. Όσο αφήνονται ανέγγιχτοι οι καπιταλιστικοί μηχανισμοί παραγωγής πλούτου για τους ελάχιστους και επιβάλλεται λιτότητα, η κρίση του καπιταλισμού θα βαθαίνει και υπό τις ειδικές συνθήκες της Ευρωζώνης η οικονομία σχεδόν όλων των κρατών ίσως πλην Γερμανίας θα καταβυθιστεί.

Οι σημερινοί κυβερνώντες τα γνωρίζουν πολύ καλά όλα αυτά, αλλά δεν αντιδρούν όχι γιατί είναι δέσμιοι ενός "πεθαμένου δόγματος" που λέει ο Π. Κρούγκμαν (όσο κι αν και το οικονομικό δόγμα παίζει το ρόλο του), αλλά γιατί συνδέονται με τα συμφέροντα μια τάξης-ζόμπι, και δίνουν τη μάχη των ενδοκαπιταλιστικών ευρωπαϊκών και πλανητικών ανταγωνισμών και της ιστορικής ρεβάνς κατά όλων των εργασιακών κατακτήσεων. Η πεισματική άρνηση της Γερμανίας να αμβλύνει κατά τι τη δημοσιονομική πειθαρχία στην Ευρωζώνη υποδηλώνει ένα παιχνίδι κυριαρχίας.

Όσον αφορά το δημοσιονομικό σύμφωνο, όπως επισημαίνει ο Economist, ελάχιστοι πιστεύουν ότι θα λύσει την κρίση, αλλά τουλάχιστον διατηρεί τη γερμανική υποστήριξη και προσφέρει κάλυψη στην ΕΚΤ για να συνεχίσει να παράσχει ρευστότητα στις τράπεζες που αγοράζουν κρατικά ομόλογα και συνεπώς έμμεση χρηματοδότηση των κρατών, με το αζημίωτο βέβαια και φορτώνοντας χρέη στους εργαζόμενους. Πρόκειται για έναν αέναο κύκλο χρεών, απολύσεων, περικοπών μισθών, ιδιωτικοποιήσεων, εκπτώχευσης που δεν μπορεί να σπάσει με "επαναδιαπραγμάτευση", μέσα στον ασφυκτικό κλοιό των συνθηκών της ΕΕ, όπου οι χώρες στερούνται κάθε εργαλείο άσκησης ανεξάρτητης πολιτικής.

Αν τελικά η γερμανική ηγεσία υπό τη Μέρκελ ή υπό κάποιον σοσιαλδημοκράτη το 2013 αναγκαστεί να κάνει μερικές παραχωρήσεις σαν αυτές που διεκδικεί ο Ολάντ, το πολύ πολύ αυτό να αποφέρει ένα αποτέλεσμα τύπου ΗΠΑ. Ενδεικτικά: Το 2010, από τα 13 τρισ. δολάρια της οικονομικής μεγέθυνσης όλα τα οφέλη πήγαν στο πλούσιο 1%, (το 93%) πάνω από το ένα τρίτο το καρπώθηκαν 15.600 υπερπλούσια νοικοκυριά (37%). Η μερίδα των εργαζόμενων στον ιδιωτικό τομέα που έχουν συνταξιοδοτική ασφάλιση μειώθηκε στο 39,2% (από 42% το 2007), η μερίδα που έχει ασφάλιση υγείας μειώθηκε στο 53,3% από το 59,8% το 2007 (Ρόμπερτ Ράιχ, υπουργός Εργασίας επί Κλίντον, σε άρθρο του στους Financial Times, 2/4/2012).

*Δημοσιεύθηκε στο www.aristerovima.gr