ΕΝΟΤΗΤΑ ΚΑΙ ΑΝΑΤΡΕΠΤΙΚΟΣ ΑΝΑΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΣ ΤΗΣ ΑΡΙΣΤΕΡΑΣ !

Του ΣΤΑΘΗ ΚΟΥΒΕΛΑΚΗ*

Συνέντευξη στον 'Παρατηρητή' της Ίσκρα

Ας αρχίσουμε με μια προσωπική ερώτηση. Τα δύο τελευταία χρόνια έχεις επιχειρηματολογήσει υπέρ μιας εναλλακτικής ατζέντας της Αριστεράς με αιχμές τη στάση πληρωμών και την έξοδο από το ευρώ. Γιατί συμμετέχεις σε ψηφοδέλτιο του ΣΥΡΙΖΑ που δεν υπερασπίζεται τέτοιες θέσεις;

Οι θέσεις μου σ'αυτά τα θέματα δεν έχουν αλλάξει στο παραμικρό. Εξ'αλλου, τις επόμενες μέρες θα κυκλοφορήσει από τις εκδόσεις Λιβάνη ένα μικρό βιβλίο που έχω γράψει με τον Κώστα Λαπαβίτσα, με τίτλο 'Κρίση και αριστερή διέξοδος', όπου αναπτύσουμε με συμπυκνωμένο τρόπο αυτό το σκεπτικό. Πιστεύω ότι αυτή η συζήτηση δεν έχει κλείσει αλλά αντίθετα ότι μόλις αρχίζει. Και τούτο γιατί τα θέματα αυτά δεν είναι πίσω μας αλλά μπροστά μας. Ούτε το χρέος είναι βιώσιμο, ούτε η ευρωζώνη στη σημερινή της μορφή και, το πιθανότερο, ούτε η ίδια η ΕΕ. Επιπλέον αυτή η συζήτηση διαπερνά όλη την Αριστερά, συμπεριλαμβανομένου βεβαίως και του ΣΥΡΙΖΑ, ο οποίος συμπεριλαμβάνει δυνάμεις που υποστηρίζουν θέσεις παρόμοιες με τις δικές μου ή πολύ κοντινές. Το ρεύμα αυτό μπορεί να είναι προς το παρόν μειοψηφικό αλλά υπάρχει κατ'αρχήν μέσα στην κοινωνία και κατά δεύτερο λόγο στα πολιτικά μορφώματα της Αριστεράς όπου αποτελεί τον κύριο άξονα στρατηγικής συζήτησης και αντιπαράθεσης.

Ας έρθουμε τώρα στην τρέχουσα επικαιρότητα. Ποιό είναι κατά τη γνώμη σου το επίδικο των επόμενων εκλογών;

Είναι ταυτόχρονα απλό και σύνθετο. Απλό γιατί η κατ'αρχήν απάντηση δεν μπορεί παρά να είναι: η παραδειγματική τιμωρία των δυνάμεων που ευθύνονται για τη σημερινή τραγωδία, δηλαδή το ΠΑΣΟΚ, η ΝΔ και ο κολαούζος τους, το ΛΑΟΣ. Είναι απολύτως κρίσιμο τα κόμματα αυτά να καταποντιστούν εκλογικά, είναι θα έλεγα όρος επιβίωσης του λαού και της χώρας. Αλλά αυτό δεν αρκεί, γιατί το πολιτικό τοπίο βρίθει πλέον διάφορων ψευδεπίγραφων 'αντιμνημονιακών' κομμάτων, που στην ουσία αποδέχονται το περιεχόμενο των πολιτικών του. Ο Καμένος για παράδειγμα καταγγέλει τα Μνημόνια και το χρέος αλλά πρεσβεύει τη μείωση των φόρων τόσο των φυσικών προσώπων όσο και των επιχειρήσεων, τις ιδιωτικοποιήσεις, την άρση της μονιμότητας στο δημόσιο, τη μείωση των εργοδοτικών εισφορών και βεβαίως δε λέει τίποτε για την αποκατάσταση των εργασικών και κοινωνικών δικαιωμάτων. Μένει δηλαδή πιστός στο πρόγραμμα της ΝΔ, κάτι το απόλυτα αναμενόμενο φυσικά.

Αυτό που βρίσκω με μια έννοια πολύ πιο σκανδαλώδες είναι θέση της ΔΗΜΑΡ, που υποστηρίζει έναν υποθετικό 'τρίτο δρόμο', που διαφοροποιείται τάχα μου τόσο από την καταγγελία του Μνημονίου όσο και από την απλή συνέχιση της εφαρμογής του. Κατά τα άλλα ο Κουβέλης δηλώνει ότι "αναμφισβήτητα το δεύτερο Μνημόνιο δημιουργεί ένα δεσμευτικό πλαίσιο" και ο Μαργαρίτης συμπληρώνει πως το καλύτερο μετεκλογικό σενάριο είναι "να δημιουργηθεί ένα κλίμα ευρύτερων συναινέσεων'. Πρόκειται δηλαδή, και στις δυό περιπτώσεις, για εφεδρείες για την ανασυγκρότηση ενός Μνημονιακού μπλοκ, και αυτό ο κόσμος έχει αρχίσει να το καταλαβαίνει, ειδικά στην περίπτωση της ΔΗΜΑΡ, η οποία προφανώς κάνει κατάχρηση τόσο του όρου Αριστερά όσο και του όρου 'ευθύνη' που έχουν συνέχεια στα χείλη τα στελέχη της.

Αρα;

Εδώ έρχομαι στο κεντρικό επίδικο των εκλογών που είναι για μένα το ακόλουθο: η ενίσχυση της Αριστεράς, δηλαδή, για να είμαι σαφής, του ΣΥΡΙΖΑ, του ΚΚΕ και της ΑΝΤΑΡΣΥΑ. Οσες διαφωνίες κι αν έχει κανείς με τις δυνάμεις αυτές, δεν μπορεί να αμφισβητήσει ότι πολέμησαν τις πολιτικές του Μνημονίου, ότι συμμετείχαν στις λαϊκές κινητοποιήσεις που σημάδεψαν την τελευταία διετία και ότι υπερασπίζονται τα συμφέροντα του κόσμου της εργασίας και των κοινωνικής πλειοψηφίας. Εκεί βρίσκεται και θα βρίσκεται το πιο συνειδητό και ζωντανό κομμάτι του κόσμου που έδωσε και που θα δώσει τη μάχη ενάντια στη συντελούμενη βαρβαρότητα. Με άλλα λόγια, η ενίσχυση της Αριστεράς θα αποτελέσει το πραγματικό μέτρο της απόρριψης των Μνημονιακών πολιτικών, και γι αυτό βέβαια οι κυρίαρχοι κύκλοι στην Ελλάδα και διεθνώς έχουν στο στόχαστρό τους την Αριστερά. Ξέρουν ότι ακόμη και στην προβληματική κατάσταση που βρίσκεται σήμερα, μια δυνατή Αριστερά αποτελεί το μόνο πολιτικό εμπόδιο στην συνέχιση των πολιτικών που εφαρμόζονται.

Ωραία αλλά αν είναι έτσι γιατί η επιλογή να είναι ΣΥΡΙΖΑ και όχι κάποια άλλη δύναμη της Αριστεράς;

Γιατί στη συγκυρία που βρισκόμαστε είναι ζωτική ανάγκη να ξεπεραστούν οι λογικές ενδοαριστερού εμφύλιου και διασπαστικών πρακτικών στους αγώνες που καλλιεργεί το ΚΚΕ αλλά και οι λογικές περιχαράκωσης και αναδίπλωσης στην επαναστατική καθαρότητα που δυστυχώς ακόμη κυριαρχούν εντός της εξωκοινοβουλευτικής αριστεράς. Και δεν βλέπω άλλο τρόπο να προχωρήσουν τα πράγματα από την ενίσχυση του ΣΥΡΙΖΑ, που μπορεί κατά τη γνώμη μου να πυροδοτήσει θετικές εξελίξεις σε όλη την υπόλοιπη Αριστερά. Είναι για μένα απόλυτα σαφές ότι χωρίς μια συμπαραταγμένη Αριστερά, το ευρύτερο μέτωπο κοινωνικών και πολιτικών δυνάμεων που είναι απαραίτητο για να ανατραπούν τα Μνημόνια δεν μπορεί να συγκροτηθεί και η ίδια η Αριστερά δεν θα μπορεί να είναι αποδεκτή από την κοινωνία ως αξιόπιστη εναλλακτική λύση.

Εννοείς δηλαδή ότι ο ΣΥΡΙΖΑ πρέπει να ενισχυθεί ως η πιο ενωτική δύναμη;

Ναι, και όχι μόνο γιατί θέτει το θέμα της ενότητας της Αριστεράς, έστω κι αν νομίζω ότι δε βοηθάει καθόλου να απευθύνεται και στη ΔΗΜΑΡ, αλλά γιατί αντιπροσωπεύει μια πολιτική κουλτούρα που είναι ανοιχτή στην ανοιχτή αντιπάραθεση απόψεων και γραμμών. Γιατί βεβαίως η επίκληση της ενότητας από μόνη της δεν αρκεί. Είναι αναγκαίος όρος, γιατί χωρίς ενωτική διάθεση δεν θα προκύψει ποτέ ενότητα, αλλά όχι ικανός. Πρέπει να υπάρχει και το αντίστοιχο πολιτικό περιεχόμενο.

Και ποιό μπορεί να είναι αυτό;

Η απάντηση εδώ δεν απλή και δεν μπορεί να είναι. Πολλοί λένε, ενδεχομένως καλόπιστα, «μα πως μπορεί να ενωθεί η Αριστερά με την ατζέντα που προτείνεις όταν ούτε ο ΣΥΡΙΖΑ ούτε, ακολουθώντας ένα άλλο σκεπτικό, το ΚΚΕ, δηλαδή οι δύο δυνάμεις που συγκεντρώνουν τη συντριπτική πλειοψηφία του αριστερού δυναμικού, είναι διατεθεμένοι να την υιοθετήσουν;». Σ'αυτό απαντώ το εξής: « εσείς νομίζετε ότι θα ενωθεί η Αριστερά, ειδικά στις σημερινές συνθήκες, γύρω από θέσεις που πρεσβεύουν την μεταρρύθμιση της ΕΕ, την επαναδιαπραγμάτευση του χρέους από την ισότιμη υποτίθεται θέση που εξασφαλίζει η συμμετοχή στο Eurogroup και την πεποίθεση ότι οι επιλογές ρήξης με το σημερινό πλαίσιο είναι συμβατές με την παραμονή στην ΟΝΕ»; Ακούγεται αυτό σαν ρεαλιστικότερη επιλογή ;

Ακούγεται κυρίως σαν διαπίστωση ενός αδιέξοδου. Αν δεχθούμε όμως ότι είναι κυριολεκτικά ζωτικής σημασίας για την πορεία του λαϊκού κινήματος και της χώρας η ενότητα της Αριστεράς πως μπορούμε να υπερβούμε αυτό το μπλοκάρισμα ;

Θα μου επιτρέψεις εδώ να κάνω κάτι που δεν το συνηθίζω, δηλαδή να αναφερθώ σε μια θέση του Αλτουσέρ, με τον οποίο γενικά δε συμφωνώ σε θέματα που αφορούν τη μαρξιστική θεωρία. Οταν όμως έκανε κριτική στη διασπαστική γραμμή που ακολούθησε το ΚΚ Γαλλίας το 1978, όταν έσπασε την συμμαχία με τους σοσιαλιστές, είπε κάτι πολύ σωστό. Οτι υπάρχουν σε γενικές γραμμές δύο αντιλήψεις που συγκρούονται μέσα στο εργατικό και το επαναστατικό κίνημα για το θέμα της ενότητας. Η μια βλέπει την ενότητα κύρια, αν όχι αποκλειστικά, σαν ένα συμβόλαιο μεταξύ των οργανώσεων, δηλαδή μεταξύ επιτελείων που θεωρούνται περίπου ως ιδιοκτήτες των μελών και την ψηφοφόρων τους. Η δεύτερη αντίληψη, ενώ αποδέχεται την αναγκαιότητα συμβολαίων και του πλουραλισμού των απόψεων, κατανοεί την ενότητα κυρίως ως αγώνα. Ως αγώνα για την ενότητα βέβαια αλλά και ταυτόχρονα ως μια διαπάλη γραμμών που τέμνει εγκάρσια όλες τις συνιστώσες της πολιτικής συμμαχίας και γίνεται ανοιχτά μπροστά στο λαό. Για να το πούμε διαφορετικά, η γραμμή που μπορεί να ενώσει τις εργατικές και λαϊκές δυνάμεις δεν είναι κάτι το δεδομένο, αποτελεί το επίδικο της συγκυρίας, ίσως το κεντρικό ζητούμενο. Και δεν μπορεί παρά να διαμορφωθεί μέσα από μια διαδικασία δημόσιας διαπάλης απόψεων, που συμπεριλαμβάνει και όψεις αντιπαράθεσης χωρίς να γίνεται στείρα πολεμική μεταξύ παγιωμένων, και οργανωτικά στεγανών, σχηματισμών.

Ας υποθέσουμε ότι είναι έτσι, ποιό είναι όμως το κριτήριο για τη θέση, αυτήν που προκύπτει εν πάση περιπτώσει από μια τέτοια διαπάλη, που θεωρείται ότι προωθεί την ενότητα της Αριστεράς ;

Κριτήριο κατά την άποψη μου μπορεί να είναι μόνο αυτό που χαράζει σε κάθε συγκυρία τη γραμμή που αντιπαρατίθεται στην πυρήνα της στρατηγικής του ταξικού αντίπαλου. Σήμερα η πάση θυσία παραμονή στην ΟΝΕ είναι η κεντρική επιλογή της ελληνικής αστικής τάξης και των ξένων στηριγμάτων της. Γι αυτό και αυτή η τάξη δέχεται έναν οδοστρωτήρα που καταστρέφει ακόμη και υπολογίσημα τμήματά της. Μερικοί δίνουν απλοϊκές εξηγήσεις αυτού του φαινομένου παρουσιάζοντάς το ως έναν απλό οικονομικό υπολογισμός που θα εξασφαλίσει δια μέσου κάποιας δημιουργικής υποτίθεται καταστροφής κεφαλαίου καλύτερη κερδοφορία στο μέλλον. Ξεχνούν όμως ότι οι αστική τάξη δεν ενοποιείται στο καθαρά οικονομικό επίπεδο αλλά στο πολιτικό, δια μέσου των κρατικών και γενικότερα των πολιτικών διαμεσολαβήσεων. Και η ελληνική αστική τάξη, όπως και όλες οι αστικές τάξεις των χωρών της ευρωπεριφέρειας, δεν βλέπει καμμιά άλλη προοπτική έξω από την πρόσδεση στο άρμα της ΟΝΕ και της ονομαζόμενης «ευρωπαϊκής οικοδόμησης», όποιο κι αν είναι το ενδεχόμενο κόστος για την ίδια τη χώρα ως υλική βάση της κεφαλαιακής συσσώρευσης. Το ερώτημα « έξοδος ή όχι από το ευρώ » δεν αποτελεί λοιπόν ψευτοδίλημμα, όπως ισχυρίζεται το ΚΚΕ και άλλοι μέσα στην Αριστερά αλλά τη σημείο τομής όλης της συγκυρίας, αυτό που συμπυκνώνει το κεντρικό επίδικο και χαράζει τη βασική διαχωριστική γραμμή στην ταξική πάλη.

Αποκλείεις δηλαδή εντελώς το ενδεχόμενο να αναγκαστεί η Ελλάδα να φύγει από την Ευρωζώνη υπό την πίεση των κυρίαρχων δυνάμεων του ευρωπαϊκού κέντρου και ειδικότερα της Γερμανίας;

Προς το παρόν δε βλέπω να διαγράφεται κάτι τέτοιο. Ολοι ξέρουν ότι μια κίνηση αυτού του είδους θα έδινε το πράσινο φως για την εκδίωξη και άλλων χωρών της περιφέρειας και ότι θα δημιουργούσε τεράστια προβλήματα στο όλο σχέδιο της ΟΝΕ, που είναι ένα οικονομικό όσο και πολιτικό σχέδιο με στόχο τη διαμόρφωση ενός κοινού πλαισίου προώθησης των συμφερόντων των αστικών τάξεων της Ευρώπης, με μόνη ίσως αξιοσημείωτη εξαίρεση την Μεγάλη Βρεταννία. Αυτό εξ'άλλου παραδέχθηκε η Μέρκελ στη συνέντευξη που έδωσε στο BBC στα τέλη του Μάρτη όταν δήλωσε ότι, παραθέτω κατά λέξη, «θα ήταν καταστροφικό αν λέγαμε σε μία από τις χώρες που έχει αποφασίσει να είναι μαζί μας: δεν σας θέλουμε πια. Εξ'άλλου οι (ευρωπαϊκές) συνθήκες δεν το επιτρέπουν. Οι άνθρωποι σε όλο τον κόσμο θα αναρωτηθούν: ποιος θα είναι ο επόμενος; Η ευρωζώνη θα έβγαινε απίστευτα εξασθενημένη». Αλλά ας δεχθούμε ότι μπροστά στο μέγεθος του αδιεξόδου, που είναι η μαύρη τρύπα της εξυπηρέτησης του ελληνικού δημόσιου χρέους , οι κυρίαρχες δυνάμεις της ΕΕ αποφασίσουν την αποπομπή της Ελλάδας από το ευρώ. Αν είναι να γίνει έτσι, δεν είναι προτιμότερο να πάρει την πρωτοβουλία η ίδια η Ελλάδα, δηλαδή μια προοδευτική κυβέρνηση που θα στηρίζεται στον λαϊκό παράγοντα, και θα μπορεί έτσι να πετύχει ευνοϊκούς για την κοινωνική πλειοψηφία όρους, αρχίζοντας βέβαια με τη στάση πληρωμών και τη διαγραφή του χρέους ; Μου είναι πραγματικά δύσκολο να καταλάβω γιατί μια τέτοια μονομερή κίνηση θα πρέπει σώνει και καλά να θεωρείται οπισθοδρόμηση και εθνική αναδίπλωση. Δεν βλέπω άλλο ρεαλιστικό δρόμο για να αρχίσουμε να βγαίνουμε από το σημερινό εφιάλτη και να αντιστρέψουμε τα δεδομένα της κατάστασης, ανοίγοντας ένα ρήγμα απ'όπου θα εφορμήσουν και άλλες ευρωπαϊκές δυνάμεις. Η συμβολή στην ανατροπή ενος τόσο απροκάλυπτα αντεργατικού πλαισίου όσο η ΟΝΕ, που κρατάει πχ καθηλωμένους τους μισθούς των Γερμανών εργαζομένων εδώ και πάνω από μια δεκαετία, δεν είναι εν τέλει ένας βαθύτατα διεθνιστικός στόχος ;

Πως βλέπεις λοιπόν τις μελλοντικές εξελίξεις ;

Η ελληνική αστική τάξη είναι αντιμέτωπη με τη μεγαλύτερη χρεοκοπία της ιστορίας της μετά το 1922, και αυτή τη φορά δεν οφείλεται σε πόλεμο αλλά σε ενδογενείς αιτίες, στο ίδιο το σύστημα. Αυτή είναι η στιγμή που οι ανταγωνιστικές προς αυτήν δυνάμεις πρέπει να ορθώσουν το ανάστημά τους και να θέσουν τους όρους μιας άλλης πορείας με σοσιαλιστική κατεύθυνση. Η δυνατότητα ανατρεπτικού επαναπροσανατολισμού της αριστερής στρατηγικής είναι, σε τελευταία ανάλυση το κλειδί των μελλοντικών εξελίξεων.

* Ο Στάθης Κουβελάκης είναι υποψήφιος του ΣΥΡΙΖΑ- ΕΚΜ στο ψηφοδέλτιο Επικρατείας

Πέμπτη 26 Απριλίου 2012

--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Στάθης Κουβελάκης: «Αυτό που φοβάται η Αριστερά είναι τον ίδιο της τον εαυτό»

- Εκτιμάτε ότι θα αλλάξει κάτι στην Ελλάδα με αυτές τις εκλογές;

«Το επίδικο αυτών των εκλογών είναι το κατά πόσο μπορεί να εκφραστεί πολιτικά και με ποιους τρόπους, η αντίδραση της ελληνικής κοινωνίας απέναντι στις πολιτικές που εφαρμόζονται. Καθοριστικό ρόλο θα παίξουν οι συσχετισμοί ανάμεσα στις μνημονιακές και τις αντιμνημονιακές δυνάμεις, αλλά εξίσου σημαντικό στοιχείο θα είναι οι συσχετισμοί εντός των δυνάμεων που –με τον έναν ή τον άλλον τρόπο- έχουν διαχωριστεί από την πολιτική του μνημονίου, γιατί και το αντιμνημονιακό στρατόπεδο είναι πολύ ετερογενές και η ίδια του η «αντιμνημονιακότητα» είναι συζητήσιμη –σε ό,τι αφορά ορισμένες εκδοχές του. Για να το πω κι αλλιώς, το βασικό επίδικο, κι εκεί εστιάζεται και το διεθνές ενδιαφέρον, είναι τα ποσοστά της Αριστεράς».

-Όταν λέτε Αριστερά, ποιους συμπεριλαμβάνετε;

«ΚΚΕ, ΣΥΡΙΖΑ και ΑΝΤΑΡΣΥΑ. Αυτές είναι οι δυνάμεις της Αριστεράς στην Ελλάδα. Η ΔΗΜΑΡ είναι μία καλυμμένη μνημονιακή δύναμη, έχει δηλώσει άλλωστε ότι τη δεσμεύει το μνημονιακό πλαίσιο, παρότι δεν το ψήφισε. Αν και είναι αλήθεια, ότι ένα μέρος των ψηφοφόρων της ΔΗΜΑΡ, οι οποίοι προέρχονται στην συντριπτική τους πλειοψηφία από το ΠΑΣΟΚ, θα την ψηφίσουν ως μία ήπια αντιμνημονιακή δύναμη. Αλλά οπωσδήποτε η ΔΗΜΑΡ θα παίξει στα ταμπλό μιας πολιτικής ανασύνθεσης ενός αναπροσαρμοσμένου στις καινούργιες συνθήκες μπλοκ δυνάμεων που θα διαχειριστούν τις πολιτικές του μνημονίου».

-Ποια είναι τα σημαντικότερα χαρακτηριστικά αυτής της περιόδου;

«Η τεράστια αναντιστοιχία που υπάρχει ανάμεσα σε αυτό που βιώνει η ελληνική κοινωνία και στην πολιτική της εκπροσώπηση. Το μεγάλο ερώτημα είναι σε ποιο βαθμό θα καταφέρουν οι αριστερές δυνάμεις που είναι οι μοναδικές που έχουν παίξει έναν ρόλο στις ίδιες τις κοινωνικές διεργασίες, να γεφυρώσουν το χάσμα και να δώσουν μια πολιτική προοπτική».

- Το ΚΚΕ δεν θέλει να κυβερνήσει όμως και ο ΣΥΡΙΖΑ, που θέλει, δεν έχει με ποιον να συνεργαστεί.

«Αυτή είναι η μεγάλη δυσκολία. Η ελληνική Αριστερά είναι διασπασμένη κι αυτό έχει καταλυτικές επιδράσεις. Η διάσπασή της σε δύο περίπου ισοδύναμα κομμάτια εμποδίζει την ανάδειξή της σε πραγματικό πόλο συσπείρωσης που θα μπορούσε να δώσει μία εναλλακτική προοπτική. Αυτό οφείλεται κυρίως στη σεχταριστική πολιτική του ΚΚΕ. Αρνείται ακόμα και την ενότητα δράσης, πολύ περισσότερο την πολιτική συνεννόηση. Θεωρεί μάλιστα ότι ο κατεξοχήν αντίπαλός του είναι οι άλλες αριστερές δυνάμεις. Για το ΚΚΕ δεν μπορεί να υπάρξει προοπτική, εκτός από κάτι εξαιρετικά ασαφές και θολό που παραπέμπει σε ένα απώτερο μέλλον».

- Γιατί κρατάει αυτή τη στάση; Δώστε μας μία λογική εξήγηση.

«Υπάρχει μία ιδιομορφία που εξηγεί αυτή τη διεθνή πρωτοτυπία, που είναι αυτός ο ακραίος απομονωτισμός του ΚΚΕ. Η ιδιομορφία της ελληνικής Αριστεράς είναι ότι σχεδόν το σύνολο των εκδοχών της προέρχεται από διαδοχικές διασπάσεις του ΚΚΕ. Αυτό έχει διαμορφώσει μία κουλτούρα διάσπασης στην ελληνική Αριστερά. Αντίστοιχό της δεν υπάρχει στην Ευρώπη. Από την ίδια μήτρα, κατά κάποιον τρόπο το ΚΚΕ εκπροσωπεί ένα τμήμα που είναι πιο πληβειακό, κοινωνικά παραδοσιακό και στραμμένο σε μεγάλο βαθμό στο παρελθόν, ως πολιτική κουλτούρα και με την ψύχωση της διάσπασης και του εχθρού που βρίσκεται μέσα στο ίδιο το αριστερό στρατόπεδο. Αυτό, νομίζω, ότι το ΚΚΕ το έχει θεωρητικοποιήσει μετά την κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης, θεωρώντας ότι με την εξαφάνιση της ΕΣΣΔ δεν υπάρχουν πια περιθώρια νικηφόρων προοπτικών για το αριστερό κίνημα διεθνώς και ότι το μοναδικό πράγμα που μπορεί να γίνει, είναι να χτίσουν το κόμμα σαν οχυρό. Περιμένοντας ότι κάποια στιγμή θα αλλάξουν τα πράγματα με έναν εξαιρετικά ακαθόριστο τρόπο».

- Ο κόσμος της Αριστεράς όμως μοιάζει να είναι πιο θετικός στην προοπτική μιας συνεργασίας.

«Ασφαλώς, γι’ αυτό νομίζω ότι ο μοναδικός τρόπος να ξεμπλοκάρει αυτή η κατάσταση είναι η πίεση των κινημάτων και η βάση της Αριστεράς. Ένας άλλος λόγος που επέτρεψε στο ΚΚΕ να έχει αυτή την γραμμή περιχαράκωσης έχει να κάνει ότι είχε απέναντί του έναν πολύ δεξιόστροφο Συνασπισμό, αυτόν της Δαμανάκη και του Κωνσταντόπουλου. Ένας Συνασπισμός που ψήφισε τη Συνθήκη του Μάαστριχτ κατά πλειοψηφία. Αυτό διευκόλυνε το ΚΚΕ να ανασυγκροτηθεί και να καθιερώσει μία ηγεμονία μέσα στην Αριστερά και ταυτόχρονα το νομιμοποιούσε σε αυτή την πολιτική της απομόνωσης και του διαχωρισμού: «5 κόμματα, 2 πολιτικές». Το ΚΚΕ άρχισε να δέχεται μία πίεση όταν ο Συνασπισμός και κατόπιν ο ΣΥΡΙΖΑ, άρχισε να μετακινείται αριστερότερα. Αυτό σημαίνει ότι για να ξεπεραστεί η υπάρχουσα κατάσταση, πρέπει να συμβεί ένα ξεκαθάρισμα βασικών ζητημάτων».

- Τα κινήματα δεν φαίνεται να αναπτύσσονται ιδιαίτερα στην Ελλάδα παρά την κατάσταση που βιώνουμε τελευταία.

«Δεν θα το έλεγα. Η ελληνική κοινωνία έχει ζήσει τελευταία πολύ μεγάλες στιγμές συλλογικής δράσης και κινητοποίησης».

- Ανοργάνωτα όμως.

«Ναι, χωρίς να υπάρχει κάποιο ενοποιητικό οργανωτικό στοιχείο γι’ αυτό υπάρχει και μία ασυνέχεια σε αυτές τις κινητοποιήσεις. Έχουμε στιγμές μεγάλης κορύφωσης και μετά κάνει κοιλιά. Αυτά είναι χαρακτηριστικά κινημάτων που δεν έχουν βρει ακόμα μία πολιτική έκφραση και προοπτική. Άρα η πίεση των κινημάτων υπάρχει, το έλλειμμα είναι από την πλευρά της πολιτικής»

- Ο ΣΥΡΙΖΑ υποστηρίζει ότι έχει πρόταση εξουσίας.

«Υπάρχει όμως ένα πρόβλημα με αυτή την πρόταση. Αποφεύγει να απαντήσει στο βασικό επίδικο της συγκυρίας. Δηλαδή λέει όχι στο μνημόνιο –πολύ ωραία- αλλά δεν μας λέει εφόσον βγούμε από το μηχανισμό του μνημονίου πώς θα αντιμετωπιστεί το ζήτημα για το οποίο το ίδιο το μνημόνιο έχει επιβληθεί, δηλαδή το δημόσιο χρέος και η εξυπηρέτησή του. Αποφεύγει να μιλήσει για στάση πληρωμών. Μιλάει για μια μερική αναστολή πληρωμών. Είναι εξαιρετικά ασαφές τι εννοεί με αυτό».

- Ο ελληνικός λαός έχει τη δύναμη να ανατρέψει αυτή τη λογική;

«Ασφαλώς την έχει. Για να συμβεί όμως πρέπει να το πιστέψει. Η ελληνική κοινωνία σε μεγάλο βαθμό έχει εσωτερικεύσει μία ανημπόρια που οι κυρίαρχες δυνάμεις προβάλουν πάνω της και σε μεγάλο βαθμό την έχει αποδεχθεί. Ότι ως χώρα δεν αξίζουμε τίποτε, δεν παράγουμε τίποτε, δεν είμαστε ικανοί να κάνουμε το παραμικρό και ότι με μία έννοια ακόμα και αυτά που υφιστάμεθα, χάρη μας κάνουνε».

- Ακούω πολλούς να ρωτάνε πού είναι η Αριστερά, γιατί δεν βγαίνει κάτι καινούργιο, σαν να περιμένουν κάποιον «Μεσσία».

«Αυτή η αντίληψη της μεσσιανικής αναμονής είναι απλά η άλλη πλευρά της συλλογικής ανημπόριας. Το ότι μια τέτοια παράταξη με αυτή την ιστορία δεν έχει καταφέρει να βγάλει σε αυτή τη συγκυρία πολιτικές μορφές –ακόμα και στο χώρο του πολιτισμού ή της διανόησης- οι οποίες θα μπορούσαν να σταθούν με ένα ευρύτερο κύρος, ε, αυτό κάτι λέει».

- Κρίνοντας τη διετή διακυβέρνηση του Γ. Παπανδρέου, πιστεύετε ότι υπήρχε σχέδιο ή λόγω ανικανότητας διαχειρίστηκε με αυτόν τον τρόπο την κρίση;

«Πιστεύω ότι ο Γ.Παπανδρέου δεν είχε κανένα σχέδιο αλλά και καμία πρόθεση να αντισταθεί. Πιστεύω ότι είχε υποτιμήσει και το ίδιο το μέγεθος της κρίσης. Το πιο κρίσιμο όμως είναι ότι η πολιτική ελίτ, τα κόμματα εξουσίας στην Ελλάδα, έχουν αποδεχθεί την περιφερειακή θέση της χώρας. Μία λογική υποτελούς ελίτ».

- Δεν είναι η πρώτη φορά που συμβαίνει αυτό στην Ελλάδα.

«Όντως, δεν είναι η πρώτη φορά. Έχουμε να κάνουμε με μια ελληνική ιδιαιτερότητα. Η πολιτική ελίτ της Πορτογαλίας, για παράδειγμα, κρατάει έστω κάποια προσχήματα. Αυτό το καθεστώς υποτέλειας που έχει υποβληθεί στην Ελλάδα από την τρόικα, παραπέμπει στην αδυναμία της άρχουσας τάξης στην Ελλάδα, μετά τον εμφύλιο, να εμφανισθεί ως μία εθνική αστική τάξη. Κι αυτό δεν είναι τυχαίο. Στο κάτω κάτω η αστική τάξη οφείλει την επικράτησή της στην Ελλάδα μετά τον πόλεμο σε αποφασιστικό βαθμό στα διεθνή στηρίγματα και στο ρόλο που έπαιξε ο αγγλοαμερικανικος παράγοντας. Αυτό καθορίζει σε μεγάλο βαθμό την μεταπολεμική ελληνική ιστορία. Υπήρχε η ψευδαίσθηση ότι με τη διακυβέρνηση από το ΠΑΣΟΚ του Ανδρέα Παπανδρέου είχαν διαμορφωθεί οι προϋποθέσεις για μια διαφορετική πορεία, αλλά φάνηκε ότι ήταν μια ψευδαίσθηση».

- Θυμίζει τη Χαμένη Άνοιξη του Τσίρκα η σημερινή συγκυρία, όπως γράφατε σε ένα άρθρο σας πριν από καιρό;

«Στο άρθρο αυτό ο τίτλος ήταν «Πρώτος γύρος ή χαμένη άνοιξη». Αυτό το ερώτημα δεν έχει απαντηθεί, ίσως ευτυχώς. Πιστεύω ότι οι πιο κρίσιμες αναμετρήσεις είναι μπροστά μας και ότι η ελληνική κοινωνία δεν έχει βιώσει ακόμα το πιο σκληρό και ακραίο σημείο αυτής της κρίσης. Είχαμε χαρακτηριστικά μιας αυθόρμητης λαϊκής αντίδρασης, όπως με τα Ιουλιανά, με πολιτικό έλλειμμα, με κρίση αντιπροσώπευσης και τις κυρίαρχες δυνάμεις να καταφέρνουν να υλοποιούν τα σχέδιά τους».

- Η Βουλή έφτασε να νομοθετεί τους νόμους του μνημονίου υψώνοντας σιδερένιους φράχτες έξω από το Κοινοβούλιο και τα ΜΑΤ παραταγμένα απ’ έξω για να φυλαχτεί από τη λαϊκή οργή. Αυτό δεν είχε ξαναγίνει.

«Ναι, μα και η ίδια η κυβέρνηση Παπαδήμου έχει στοιχεία εκτροπής από την ίδια την αστική συνταγματική τάξη».

- Υπάρχουν φόβοι, σε περίπτωση συγκυβέρνησης ΠΑΣΟΚ-Ν.Δ, να προκύψει μια πιο σκληρή κυβέρνηση.

«Το μνημονιακό μπλοκ που κυβερνά δυσκολεύεται πάρα πολύ να σταθεροποιήσει την κατάσταση, αν και η Αριστερά είναι αδύναμη να προτείνει και να επιβάλει τη δική της εναλλακτική λύση. Παρόλα αυτά είναι αρκετά ισχυρή για να μπορεί να λειτουργεί αποσταθεροποιητικά στα σχέδια του αντιπάλου. Πιστεύω δηλαδή ότι οι εκλογές θα δείξουν ότι η Ελλάδα έχει μπει σε μία περίοδο πολιτικής αστάθειας που θα διαρκέσει».

- Υπάρχει κίνδυνος νοθείας;

«Επειδή δεν μπορεί να υπάρξει κοινωνική συναίνεση στις πολιτικές που εφαρμόζουν οι κυρίαρχες δυνάμεις χρησιμοποιούν τον εκφοβισμό. Προσπαθούν να τρομοκρατήσουν τον κόσμο. Αυτό είναι το όπλο τους. Η Αριστερά πρέπει να απαντήσει δίνοντας προοπτική και ελπίδα, αλλά εδώ υπάρχει το πολιτικό έλλειμμα».

- Η Αριστερά μπορεί να κυβερνήσει στην Ελλάδα;

«Όπως είναι αυτή τη στιγμή όχι, αλλά δεν μπορεί να υπάρξει ελπίδα από οπουδήποτε αλλού».

- Άρα;

«Άρα πρέπει να αλλάξει η ίδια η Αριστερά και να αναλάβει τις ευθύνες της. Αυτό που φοβάται η Αριστερά είναι τον ίδιο της τον εαυτό».

*συνέντευξη στο ΜΟΝΟ (πρίν την ανακοίνωση της υποψηφιότητας του με τον ΣΥΡΙΖΑ).