Πολυκοσμία

Roger de La Fresnaye, «Οι λουόμενοι», 1912

ΕΝΘΕΜΑΤΑ 9 Δεκεμβρίου 2012

του Μάκη Κουζέλη

Πολύς κόσμος στην πανελλαδική συνδιάσκεψη του ΣΥΡΙΖΑ. Κανένας που γνωρίζει αυτό τον «χώρο» από παλιότερα δεν θα φανταζόταν ένα στάδιο γεμάτο συνέδρους! Δείχνει πώς άλλαξε ο «χώρος», πώς έγινε αξιωματική αντιπολίτευση, πώς επανασύνδεσε απομακρυσμένους, πώς κινητοποίησε και πάλι όσους είχαν απογοητευτεί από το περιθώριο των μικρών ποσοστών, τι σήμανε η πειστική διεκδίκηση της εξουσίας για την Αριστερά, για τις δυνάμεις της εργασίας. Κανείς πράγματι δεν θα φανταζόταν πως στις πλαϊνές αίθουσες, εκεί όπου παλιότερα γίνονταν τα συνέδρια, τώρα με δυσκολία θα χωρούσαν οι «τάσεις» και οι «συνιστώσες».

Πολύς κόσμος παντού, σε μια πρωτοφανή για τη μετεμφυλιακή ελληνική Αριστερά ταυτόχρονη συνύπαρξη εργασιών συνδιάσκεψης, συνεδριάσεων οργάνων και ομάδων, συζητήσεων, «πηγαδιών» κάθε μεγέθους, σχολιασμών και αντιπαραθέσεων. Πολύς δραστήριος, προβληματισμένος αλλά και χαρούμενος κόσμος, κόσμος έτοιμος να δράσει, να συμβάλει, να συμμετάσχει, κόσμος εν αναμονή εξελίξεων, κόσμος που επιδιώκει και προετοιμάζει εξελίξεις.

Πάρα πολύς κόσμος, ίσως υπερβολικά πολύς. Τόσος, που εύλογα να γεννά ανησυχίες: Μπορεί να συσκεφθεί ένα τέτοιο σώμα, να ακούσει και να πει, να διαμορφώσει γνώμη, να αποφασίσει βάσει λογικών και πολιτικών επιχειρημάτων, και επομένως δημοκρατικά; Θα μπορούσε μια τόσο πολυάριθμη εκπροσώπηση να εξασφαλίσει συνθήκες ουσιαστικής συμμετοχής στη διαμόρφωση πολιτικής; Θα μπορούσε μάλιστα, όπως τόσοι πολλοί το ζήτησαν, να περιορίσει την ισχύ των μηχανισμών, των έτοιμων αποφάσεων, των αφανών συντελεστών και εν τέλει των προσώπων, υπέρ των διαδικασιών και της «βάσης»; Θα μπορούσε να ενισχύσει τη συλλογικότητα ή την εξασθενεί, αδρανοποιώντας τη διαμόρφωση και την έκφραση άποψης των ίδιων των «εν δράσει» στελεχών; Με τρεις χιλιάδες τριακόσιους συνέδρους είναι δύσκολο να αποφευχθεί ο δημοψηφισματικός κίνδυνος, να αναδειχτούν διαδικασίες ουσιαστικής συμμετοχής, κριτικής αποτίμησης και δημοκρατικής επιλογής. Και τη χρειαζόμαστε εδώ και τώρα αυτή τη δημοκρατία, την αντίσταση στα προσωποκεντρικά σχήματα, τις διά βοής επιβεβαιώσεις και τις νομιμοποιήσεις του πλήθους. Τη χρειαζόμαστε ως αριστερά, τη χρειαζόμαστε ως κοινωνία.

Από την άλλη πλευρά, είναι πολύς ο κόσμος που πήρε μέρος, που ψήφισε, που κληρώθηκε να μιλήσει, που έστω κι έτσι συμμετείχε σε μια γέννα απροσδόκητη κι ελπιδοφόρα, που χάιδεψε το νεογέννητο και του ψιθύρισε στο αυτί. Και που βγήκε με χαμόγελο από αυτή τη συμμετοχή, με ιδέες και προτάσεις. Πολύς κόσμος που θα πάει πίσω σε δουλειές και σε γειτονιές να υπερασπιστεί ό,τι καταρρέει, δυναμωμένος πια από μια ατμόσφαιρα και επίγνωση δημιουργίας. Πολύς κόσμος που άκουσε ουσιαστικό λόγο, αυθεντικό προβληματισμό, γνήσια ερωτήματα. Πολύς κόσμος που είδε καθαρά διαγραφόμενους ορίζοντες, που είδε προοπτική και έφυγε ενδυναμωμένος για να βρει δρόμο στο σκοτάδι της απελπισίας που του έχουν επιβάλει, στην τρομοκρατία των εξωγενών δεδομένων.

Τόσος πολύς, που ο θόρυβός του έφερε πρόωρη γέννα, επέβαλε μικρές αλλά όχι ασήμαντες παρεμβάσεις κι άφησε κάποια μικρά σημάδια στο νεογέννητο: λάθη εκπροσώπησης στην, εξίσου υπερμεγέθη, Κεντρική Επιτροπή, καθυστερήσεις που στέρησαν σε πολλούς τη δυνατότητα ψήφου, ελλιπή διαχείριση διαδικαστικών εμπλοκών και κυρίως τον ελάχιστα πειστικό χειρισμό του πολιτικά κρίσιμου ζητήματος, που έθεσε η συνδιάσκεψη αλλά αρνήθηκε η ηγεσία, σχετικά με τον περιορισμό ισχύος των τάσεων.

Πολύς κόσμος και πολλοί κόσμοι στην πανελλαδική συνδιάσκεψη του ΣΥΡΙΖΑ: μια γόνιμη συνεύρεση όλων όσα εκπροσωπεί σε ιδέες, στάσεις, ηλικίες, πολιτικές. Είχε κάτι από τον κόσμο μιας παλιάς Αριστεράς, νοοτροπίες και ρητορικές που συντηρούν σχήματα κατηγοριοποιήσεων και αδρές οροθετήσεις. Είχε κάτι από τον κόσμο των κινημάτων, της πιο πρόσφατης αμφισβήτησης, των πλατειών και της άμεσης δημοκρατίας. Είχε πολλές ομάδες και τάσεις, κληρονόμους παλαιότερων οργανώσεων και ιδρυτές καινούργιων. Είχε διαφορετικές γενιές αγώνων και αριστερούς διαφορετικής προέλευσης. Είχε καταθέσεις από διακριτούς πολιτικούς-πολιτισμικούς ορίζοντες και κρίσιμα διαφορετικές διατυπώσεις. Είχε είδη λόγου από διαφορετικούς κόσμους έκφρασης και σκέψης.

Είχε όμως, προπάντων, έναν απρόσμενο, απρόσμενα νέο, κόσμο. Έναν κόσμο που δεν τον εκπροσωπούσε αποκλειστικά η νεολαία, αν και οι πιο νέοι τον εκπροσωπούσαν σαφώς αποτελεσματικότερα, πειστικότερα, με μεγαλύτερη τόλμη και αποφασιστικότητα. Έναν κόσμο «συριζέικο», μετα-συνιστωσιακό και μετά γνώσης αισιόδοξο. Έναν κόσμο με πολιτικές απαιτήσεις, φαντασία, αξιώσεις συμμετοχής, δημοκρατικό έθος και ενωτική διάθεση. Έναν κόσμο που μίλησε αυθεντικά και θεμελιωμένα για αλληλεγγύη, για σοσιαλισμό, για συλλογική δουλειά, για ριζική ανανέωση.

H ανάδειξη και αόρατη σχεδόν οικοδόμηση αυτού του νέου κόσμου, την ύπαρξη του οποίου μέρος της ηγεσίας δεν φαίνεται να έχει πλήρως συνειδητοποιήσει, είναι το άμεσο και πιο πολύτιμο προϊόν της εκλογικής ανόδου. Το νεογέννητο το έχουν, πράγματι, ήδη υιοθετήσει κοινωνικές δυνάμεις, κατηγορίες και ευρύτατα στρώματα. Του έχουν αναθέσει την εκπροσώπησή τους, επενδύουν σε έναν σχηματισμό που γνωρίζουν ότι είναι υπό συγκρότηση, περιμένουν και απαιτούν να είναι έτοιμο να αναλάβει την υπεράσπισή τους, την υπεράσπιση της κοινωνίας, την εξασφάλιση και ριζική διεύρυνση της δημοκρατίας. Αυτή η μη αναιρέσιμη, μη ελέγξιμη, αλλά και μη αναμενόμενη ή προγραμματισμένη «ανάθεση» είναι που καθιστά τον νέο κόσμο πραγματικά «γενναίο»: τον κόσμο που τόσο καθαρός, τόσο ζωντανός και τόσο αναπάντεχος επέβαλε την παρουσία του στο στάδιο «ειρήνης και φιλίας».

Σε αυτόν τον κόσμο καλείται να ζήσει και να δράσει ο ΣΥΡΙΖΑ, αν είναι να αναλάβει την ευθύνη που του ανατέθηκε. Και είτε το θέλει είτε όχι, η ύπαρξή του συνδέεται πλέον άρρηκτα με αυτή την ευθύνη. Θα πρέπει να γίνει ό,τι τον έκανε ο καιρός. Τώρα.

Ο Μάκης Κουζέλης διδάσκει στο Τμήμα Πολιτικής Επιστήμης και Δημόσιας Διοίκησης του Πανεπιστημίου Αθηνών και ήταν σύνεδρος στη συνδιάσκεψη του ΣΥΡΙΖΑ ΕΚΜ (30.11 και 1-12.12.2012)