Υπάρχει καλό μνημόνιο; Το παράδειγμα της Κύπρου

Δημήτρης Τσίρκας | 11.12.2012 Rproject

Τις τελευταίες μέρες πληθαίνουν οι φωνές που υπερασπίζονται την υπογραφή μνημονίου από τον Χριστόφια ως "υποχρεωτικό" και αποτέλεσμα σκληρής διαπραγμάτευσης. Η Αριστερά σε Ελλάδα και Κύπρο, πρέπει να αποκρούσει τέτοιες λογικές, που αντικειμενικά καταλήγουν σε συνέχιση των πολιτικών λιτότητας.

Δια­βά­σα­με στην Αυγή της πε­ρα­σμέ­νης Κυ­ρια­κής ένα άρθρο [1] του κα­θη­γη­τή οι­κο­νο­μί­ας του πα­νε­πι­στη­μί­ου Κρή­της και μέ­λους της κε­ντρι­κής επι­τρο­πής του ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ το οποίο ούτε λίγο ούτε πολύ, εκ­θειά­ζει τη δια­πραγ­μα­τευ­τι­κή τα­κτι­κή της κυ­πρια­κής κυ­βέρ­νη­σης (ΑΚΕΛ) για την εί­σο­δο της χώρας σε μνη­μό­νιο. Ο αρ­θρο­γρά­φος, αφού μας ενη­με­ρώ­σει για την κακή κα­τά­στα­ση στην οποία βρί­σκο­νται οι κυ­πρια­κές τρά­πε­ζες λόγω των απω­λειών τους στην Ελ­λά­δα από ιδιω­τι­κά δά­νεια, και το PSIαλ­λά και εξαι­τί­ας της “κακής” τους επο­πτεί­ας από τη προη­γού­με­νη διοί­κη­ση της κε­ντρι­κής τρά­πε­ζας Κύ­πρου, μας δια­βε­βαιώ­νει πως η κυ­βέρ­νη­ση Χρι­στό­φια κα­τά­φε­ρε να δια­πραγ­μα­τευ­τεί ένα μνη­μό­νιο που καμία έως τώρα χώρα δεν έχει επι­τύ­χει. Ένα μνη­μό­νιο που υπο­τί­θε­ται πως δια­τη­ρεί το κοι­νω­νι­κό κρά­τος, δεν προ­χω­ρά­ει σε ορι­ζό­ντιες πε­ρι­κο­πές μι­σθών και δεν ιδιω­τι­κο­ποιεί τις ΔΕΚΟ, εξα­σφα­λί­ζο­ντας πα­ράλ­λη­λα ένα ανα­λο­γι­κά, πρω­το­φα­νές ποσό για την Κύπρο (18 δις ευρώ με  ΑΕΠ 17,8 δις).

Πριν ασχο­λη­θού­με πιο συ­γκε­κρι­μέ­να με το τι πε­ρι­λαμ­βά­νει το κυ­πρια­κό μνη­μό­νιο θέ­λου­με να πα­ρα­τη­ρή­σου­με πως μας κάνει εντύ­πω­ση η ευ­κο­λία με την οποία ο αρ­θρο­γρά­φος δέ­χε­ται την ανά­γκη να ανα­και­φα­λαιο­ποι­η­θούν οι τρά­πε­ζες της Κύ­πρου με κάθε κό­στος, με δά­νειο μά­λι­στα από την Τρόι­κα που φτά­νει τα 10 δις ευρώ, ίσο με 56% τους ΑΕΠ της χώρας. Προ­κει­μέ­νου λοι­πόν να σω­θούν οι ιδιώ­τες ομο­λο­γιού­χοι των τρα­πε­ζών και να κα­λυ­φθούν οι απώ­λειες διοι­κή­σε­ων, όπως αυτή του γνω­στού στα καθ' ημάς Βγε­νό­που­λου, της Μαρ­φίν, οι ερ­γα­ζό­με­νοι της Κύ­πρου πρέ­πει να επω­μι­στούν ένα τε­ρά­στιο χρέος και η οι­κο­νο­μία να δεθεί χει­ρο­πό­δα­ρα στις απαι­τή­σεις της Τρόι­κας. Όμως τα σκαν­δα­λώ­δη με τις τρά­πε­ζες του νη­σιού δεν τε­λειώ­νουν εδώ, δια­βά­ζου­με για πα­ρά­δειγ­μα σε άρθρο του Spiegel [2] πως σύμ­φω­να με τις μυ­στι­κές υπη­ρε­σί­ες της Γερ­μα­νί­ας (BND), Ρώσοι πο­λί­τες έχουν κα­τα­θέ­σει στις κυ­πρια­κές τρά­πε­ζες περί τα 20,25 δις ευρώ, προ­ϊ­όν κυ­ρί­ως ξε­πλύ­μα­τος μαύ­ρου χρή­μα­τος. Αυτών τα χρή­μα­τα θα εγ­γυ­η­θεί η κυ­βέρ­νη­ση Χρι­στό­φια ει­σά­γο­ντας τη χώρα σε μνη­μό­νιο. Η εναλ­λα­κτι­κή λύση να κρα­τι­κο­ποι­η­θούν οι τρά­πε­ζες χωρίς απο­ζη­μί­ω­ση των με­τό­χων τους, αφού είναι οι μόνοι υπεύ­θυ­νοι για την χρε­ο­κο­πία τους [3] με πα­ράλ­λη­λη εξα­σφά­λι­ση των μι­κρο­κα­τα­θε­τών και όχι των Ρώσων μα­φιό­ζων, κάτι που θα κό­στι­ζε στο κυ­πρια­κό κρά­τος απεί­ρως λι­γό­τε­ρα χρή­μα­τα, δεν φαί­νε­ται να πέ­ρα­σε από το μυαλό του συ­ντρό­φου. Εκεί­νο το σύν­θη­μα που ήθελε: “την κρίση να πλη­ρώ­σουν οι τρα­πε­ζί­τες” που φω­νά­ζει ο κό­σμος του ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ στις δια­δη­λώ­σεις μάλ­λον κρί­νε­ται ως μα­ξι­μα­λι­στι­κό.

Όμως πόσο αλη­θεύ­ει ο ισχυ­ρι­σμός πως η κυ­βέρ­νη­ση του ΑΚΕΛ κα­τά­φε­ρε να δια­πραγ­μα­τευ­τεί ένα μνη­μό­νιο που δεν πλήτ­τει το κοι­νω­νι­κό κρά­τος και τους μι­σθούς, του­λά­χι­στον τους χα­μη­λούς; Ο αρ­θρο­γρά­φος μας ενη­με­ρώ­νει πως η ΑΤΑ (αυ­τό­μα­τη τι­μα­ριθ­μι­κή προ­σαρ­μο­γή των μι­σθών) δια­τη­ρεί­ται, ενώ για τον πρώτο χρόνο δεν θα πε­ρι­κο­πούν οι μι­σθοί έως 1000 ευρώ, ενώ δια­τη­ρεί­ται και ο 13ος μι­σθός. Όπως όμως ο ίδιο πα­ρα­δέ­χε­ται η εφαρ­μο­γή της ΑΤΑ ανα­στέλ­λε­ται για όσο θα διαρ­κέ­σει το πρό­γραμ­μα, ενώ μετά θα δί­δε­ται στους ερ­γα­ζό­με­νους μειω­μέ­νη. Πα­ράλ­λη­λα μπο­ρεί οι χα­μη­λό­μι­σθοι να μην δουν μεί­ω­ση τον πρώτο χρόνο αλλά από τον επό­με­νο οι μι­σθοί τους θα μειω­θούν 3%. Ταυ­τό­χρο­να το μνη­μό­νιο προ­βλέ­πει δρα­στι­κή αύ­ξη­ση μίας σει­ράς φόρων όπως κα­πνός (250%), αλ­κο­όλ (6%), καύ­σι­μα(7%) αλλά και 2% αύ­ξη­ση στον ΦΠΑ [4]. Μαζί βέ­βαια με ση­μα­ντι­κές μειώ­σεις στις δα­πά­νες για την υγεία και τις συ­ντά­ξεις (ύψους 130 εκα­τομ­μυ­ρί­ων ευρώ). Όμως από το κυ­πρια­κό μνη­μό­νιο δεν λεί­πουν και οι γνω­στές απο­λύ­σεις στο δη­μό­σιο. Η αρχή έγινε όπως και στην Ελ­λά­δα, με τους συμ­βα­σιού­χους, έτσι η σύμ­βα­ση 992 χα­μη­λά αμοι­βό­με­νων ωρο­μί­σθιων δεν ανα­νε­ώ­θη­κε, αμέ­σως μετά τη συμ­φω­νία κυ­βέρ­νη­σης – Τρόι­κας, με απο­τέ­λε­σμα αυτοί να ει­σβάλ­λουν στο υπουρ­γείο οι­κο­νο­μι­κών [5]. Τώρα πως μπο­ρεί όλα αυτά ο σύ­ντρο­φος Λα­πα­τσιώ­ρας να τα πα­ρου­σιά­ζει ως επι­τυ­χη­μέ­νη δια­πραγ­μά­τευ­ση, που εξα­σφα­λί­ζει μι­σθούς και κοι­νω­νι­κό κρά­τος ομο­λο­γού­με πως μας δια­φεύ­γει...

Το επι­χεί­ρη­μα του αρ­θρο­γρά­φου της Αυγής είναι πως συ­γκρι­νό­με­νο με τα μνη­μό­νια άλλων χωρών, όπως της Ελ­λά­δας πχ, αυτό της Κύ­πρου είναι αρ­κε­τά “μα­λα­κό­τε­ρο” απέ­να­ντι στους ερ­γα­ζο­μέ­νους. Αυτή η προ­σέγ­γι­ση συ­γκα­λύ­πτει δύο κρί­σι­μους πα­ρά­γο­ντες. Ο πρώ­τος είναι πως η Ελ­λά­δα δια­νύ­ει πλέον το τρίτο μνη­μό­νιο ακρι­βώς επει­δή τα δύο προη­γού­με­να απέ­τυ­χαν στους δια­κη­ρυγ­μέ­νους στό­χους τους (πε­ριο­ρι­σμός χρέ­ους και ελ­λειμ­μά­των, επά­νο­δος στις αγο­ρές κλπ) και οδή­γη­σαν την οι­κο­νο­μία σε βαθιά ύφεση. Κάτω από αυτή την “απο­τυ­χία” η Τρόι­κα εκ­βί­α­σε και εκ­βιά­ζει για συ­νε­χώς με­γα­λύ­τε­ρες πε­ρι­κο­πές σε μι­σθούς και συ­ντά­ξεις, ιδιω­τι­κο­ποι­ή­σεις και διά­λυ­ση της ερ­γα­τι­κής νο­μο­θε­σί­ας σε βάρος των ερ­γα­ζο­μέ­νων. Τι κάνει τον σύ­ντρο­φο να πι­στεύ­ει πως το κυ­πρια­κό μνη­μό­νιο δεν θα έχει τα ίδια απο­τε­λέ­σμα­τα; Ο δεύ­τε­ρος λόγος αφορά τη βα­θύ­τε­ρη οι­κο­νο­μι­κή λο­γι­κή που κρύ­βε­ται πίσω από τα μνη­μό­νια. Αυτή δεν είναι ο πε­ριο­ρι­σμός του χρέ­ους αλλά η εσω­τε­ρι­κή υπο­τί­μη­ση, δη­λα­δή η με­τα­φο­ρά ει­σο­δή­μα­τος από την ερ­γα­σία στο κε­φά­λαιο (μέσα από την πτώση των μι­σθών και την αύ­ξη­ση της εκ­με­τάλ­λευ­σης), ώστε να επα­νακ­κι­νή­σει  η συσ­σώ­ρευ­ση. Η “απο­τυ­χία” και του κυ­πρια­κού μνη­μο­νί­ου λοι­πόν είναι λι­γό­τε­ρο η πε­ρισ­σό­τε­ρο δε­δο­μέ­νη. Η με­γα­λύ­τε­ρη από την προ­βλε­πό­με­νη ύφεση θα οδη­γή­σει σε δρα­μα­τι­κή αύ­ξη­ση της ανερ­γί­ας, εκτρο­χια­σμό τους χρέ­ους, πε­ραι­τέ­ρω κα­τα­βύ­θι­ση του τρα­πε­ζι­κού συ­στή­μα­τος κοκ. Οπότε θα εμ­φα­νι­στεί τότε η κυ­πρια­κή αστι­κή τάξη σε συ­νερ­γα­σία με την τρόι­κα για να ενη­με­ρώ­σει πως το πρό­βλη­μα δεν είναι το χρέος και οι τρά­πε­ζες άλλα το έλ­λειμ­μα αντα­γω­νι­στι­κό­τη­τας της οι­κο­νο­μί­ας και θα επι­βάλ­λει μειώ­σεις μι­σθών, απε­λευ­θέ­ρω­ση της αγο­ράς ερ­γα­σί­ας και κα­τάρ­γη­ση κάθε ερ­γα­τι­κής προ­στα­σί­ας, μαζί με γε­νι­κευ­μέ­νες ιδιω­τι­κο­ποι­ή­σεις. Εκτός και αν το κυ­πρια­κό ερ­γα­τι­κό κί­νη­μα εμπο­δί­σει μία τέ­τοια εξέ­λι­ξη. Το έργο το έχου­με δει πολ­λές φορές και μας είναι πλέον εξαι­ρε­τι­κά οι­κείο.

Ο σύ­ντρο­φος Λα­πα­τσιώ­ρας όμως θε­ω­ρεί πως αυτά είναι τα μέ­γι­στα που θα μπο­ρού­σε να απο­σπά­σει μία αρι­στε­ρή κυ­βέρ­νη­ση, όπως αυτή του ΑΚΕΛ, στη δε­δο­μέ­νη συ­γκυ­ρία, μέχρι να οι­κο­δο­μη­θούν οι απα­ραί­τη­τες συμ­μα­χί­ες, όπως αυτή των χωρών του Νότου της ευ­ρω­ζώ­νης, προ­κει­μέ­νου να διεκ­δι­κή­σουν κα­λύ­τε­ρους όρους. Εκεί οδη­γεί λοι­πόν η τα­κτι­κή που θέλει τους ευ­ρω­παϊ­κούς θε­σμούς και ιδιαί­τε­ρα το ευρώ, ως το  μόνο πλαί­σιο διεκ­δί­κη­σης μίας φι­λερ­γα­τι­κής επί­λυ­σης της κρί­σης. Στην απο­δο­χή των μνη­μο­νί­ων δη­λα­δή, αφού πρώτα τα επεν­δύ­σου­με με “σκλη­ρή” δια­πραγ­μά­τευ­ση και με δά­κρυα σαν και αυτά του Χρι­στό­φια [6]. Αν αυτή είναι η “ανέν­δο­τη” αντι­μνη­μο­νια­κή στρα­τη­γι­κή που έχουν στο μυαλό τους διά­φο­ρα στε­λέ­χη του ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ, τότε φο­βό­μα­στε πως το εν­δε­χό­με­νο μίας αρι­στε­ρής κυ­βέρ­νη­σης κιν­δυ­νεύ­ει πολύ σύ­ντο­μα, να με­τα­τρα­πεί σε αρι­στε­ρή πα­ρέν­θε­ση.