Ένα σκαρίφημα της συγκυρίας

Του Ηλία Ιωακείμογλου REDNotebook

Φτάνουμε στη σταδιακή συγκρότηση δύο εχθρικών ταξικών μπλοκ που πολώνονται από τις δύο μεριές μιας βαθιάς ταξικής διαχωριστικής γραμμής και έχουν την αξίωση να μετατραπούν σε κοινωνικούς συνασπισμούς εξουσίας. Στην κεντρική πολιτική σκηνή αυτό παίρνει την μορφή της σταδιακής πόλωσης στα δύο άκρα του πολιτικού φάσματος και της εκκένωσης του Κέντρου ως πολιτικού χώρου και ως ιδεολογίας, με εξαίρεση ενδεχομένως την ΔΗΜΑΡ, που εκπροσωπεί επάξια την επαμφοτερίζουσα νέα μικροαστική τάξη  

Από το 2005 έως το 2008, η ελληνική οικονομία αναπτύχθηκε με ταχείς ρυθμούς με αντίτιμο την διεύρυνση του ελλείμματος στο εξωτερικό εμπόριο αγαθών και υπηρεσιών και την αύξηση του εξωτερικού χρέους. Με την δεδομένη μακροοικονομική αρχιτεκτονική της νομισματικής ένωσης της Ευρώπης, οι αυτοματισμοί των αγορών δεν κατόρθωσαν να οδηγήσουν στην αναγκαία προσαρμογή της ελληνικής οικονομίας και η προσαρμογή έχει ανατεθεί πλέον στις ωμές πολιτικές παρεμβάσεις στην οικονομία ώστε να επιτευχθεί η εσωτερική υποτίμηση (ή αποπληθωρισμός). Επιχειρείται έτσι η αναγκαστική μετάβαση της Ελλάδας σε έναν νέο τύπο οικονομίας και κοινωνίας, με χαμηλούς μισθούς και συντάξεις, αδύναμο κοινωνικό κράτος και με δημοκρατικό έλλειμμα. Ωστόσο, η ασκούμενη πολιτική οδηγεί σε βαθιά, ανατροφοδοτούμενη, παρατεταμένη ύφεση και δραματική άνοδο της ανεργίας, σε τεράστια οικονομική και κοινωνική καταστροφή για τις πιο αδύναμες κοινωνικές τάξεις, αφήνοντας όμως στο απυρόβλητο τις εύπορες και πλούσιες τάξεις. 

Ως εκ τούτου είναι μια πολιτική που δεν μπορεί να ασκηθεί στο όνομα του γενικού συμφέροντος και οδηγεί σε κενό πολιτικής ηγεμονίας: οδηγεί σε διάρρηξη των κοινωνικών συμμαχιών που επέτρεπαν τον σχηματισμό του κοινωνικού συνασπισμού εξουσίας κατά την προηγούμενη περίοδο. Η ηγεμονική αδυναμία των κομμάτων που κυβέρνησαν μέχρι σήμερα, παίρνει, επιπλέον, τη μορφή της ρήξης του δεσμού εκπροσωπούντες - εκπροσωπούμενοι, δηλαδή τη μορφή μιας κρίσης κομματικής εκπροσώπησης.

Για να υπερβεί την κρίση του, το αστικό πολιτικό σύστημα μετατοπίζεται προς την πολιτική ατζέντα της ναζιστικής Χρυσής Αυγής, στη μοναδική λύση που έχει στη διάθεσή του αυτή τη στιγμή. Κανένα άλλο ηγεμονικό σχέδιο των δυνάμεων του αστισμού δεν έχει κάνει την εμφάνισή του στην πολιτική σκηνή από την έναρξη της κρίσης μέχρι σήμερα. Είναι ήδη φανερό ότι η φασιστική πρόταση μπορεί να συνενώσει σε μια νέα ταξική συμμαχία όλες τις κοινωνικές τάξεις και μερίδες τάξεων που συγκροτούσαν τον κοινωνικό συνασπισμό εξουσίας στα χρόνια της ηγεμονίας του νεοφιλελευθερισμού.

Ο παρελθών κοινωνικός συνασπισμός εξουσίας δεν προέκυπτε μόνο από την συμμαχία της αστικής με την μικροαστική τάξη, αλλά και από την υποστήριξη που προσέφεραν σημαντικές μερίδες λαϊκών στρωμάτων στην αστική τάξη (ως «τάξεις - στηρίγματα» κατά την έκφραση του Νίκου Πουλαντζά). Στα χρόνια της διακυβέρνησης της Δεξιάς αυτό είχε επιτευχθεί με την εξυπηρέτηση κάποιων συμφερόντων των συντηρητικών λαϊκών μαζών από τον κρατικό μηχανισμό και το πελατειακό σύστημα των κομμάτων εξουσίας. Στα χρόνια της διακυβέρνησης του ΠΑΣΟΚ αυτό επιτεύχθηκε, επιπλέον, με την εξυπηρέτηση βασικών συμφερόντων των εργαζόμενων τάξεων χάρη στην ανάπτυξη του κοινωνικού κράτους και του κράτους δικαίου (1982-1995) ή με την συμμετοχή, έστω περιορισμένη, των εργαζόμενων τάξεων, στην οικονομική ανάπτυξη των ετών 1995-2008, ή ακόμη, με την πρόσβαση στον εύκολο δανεισμό.

Η πολιτική της εσωτερικής υποτίμησης διαλύει τις συμμαχίες αυτές και απελευθερώνει μερίδες κοινωνικών τάξεων που αναζητούν νέες συμμαχίες. Ένα μεγάλο μέρος της λαϊκής συντηρητικής βάσης της Δεξιάς στρέφεται στον εθνικισμό, τον ρατσισμό και τον φασισμό, ο οποίος εκ των πραγμάτων εμφανίζεται πλέον ως η μοναδική ηγεμονική πρόταση του Καθεστώτος, δηλαδή η πρόταση που έχει την ικανότητα να ενώσει ξανά το θρυμματισμένο άρχον συγκρότημα της αστικής εξουσίας κάτω από την ομπρέλα της αστικής τάξης (είτε ως παραδοσιακός φασισμός χρυσαυγίτικου τύπου, είτε ως εκφασισμός της ΝΔ).

Η ίδια αναδιάταξη στις ταξικές συμμαχίες επιτρέπει στον λαό της Αριστεράς, στην κοινωνική Αριστερά, σε μεγάλες μερίδες των εργαζόμενων τάξεων που επί δεκαετίες βρίσκονταν υπό την ηγεμονία του Κέντρου και της Κεντροαριστεράς να αποκτήσουν, για πρώτη φορά μετά το 1974, ταξικά αυτόνομη συγκρότηση αναθέτοντας στον ΣΥΡΙΖΑ την πολιτική τους εκπροσώπηση.

Φτάνουμε έτσι στη σταδιακή συγκρότηση δύο εχθρικών ταξικών μπλοκ που πολώνονται από τις δύο μεριές μιας βαθιάς ταξικής διαχωριστικής γραμμής και έχουν την αξίωση να μετατραπούν σε κοινωνικούς συνασπισμούς εξουσίας. Στην κεντρική πολιτική σκηνή αυτό παίρνει την μορφή της σταδιακής πόλωσης στα δύο άκρα του πολιτικού φάσματος και της εκκένωσης του Κέντρου ως πολιτικού χώρου και ως ιδεολογίας, με εξαίρεση ενδεχομένως την ΔΗΜΑΡ, η οποία εκπροσωπεί επάξια την επαμφοτερίζουσα νέα μικροαστική τάξη, αυτή των μισθωτών που έχουν όμως στην κατοχή τους περιουσιακά στοιχεία και «πολιτισμικό κεφάλαιο».

Μπροστά σε μια τέτοια ιστορική συγκυρία, ο ΣΥΡΙΖΑ δεν λειτουργεί μόνο ως κοινοβουλευτική δύναμη. Η αναμέτρηση στην κεντρική πολιτική σκηνή προφανώς είναι μεγάλης σημασίας, πλην όμως ο πολιτικός συσχετισμός δυνάμεων διαμορφώνεται σε μια σειρά κοινωνικών μετώπων. Ο ΣΥΡΙΖΑ τείνει να οργανωθεί  σε μαζικό ταξικό κόμμα, σε αντιστοίχιση με την ταξική ψήφο που τον ανέδειξε σε μεγάλη κοινοβουλευτική δύναμη. Οι οργανωμένες δυνάμεις της Αριστεράς τείνουν να αποκτήσουν οργανική σχέση με τις μάζες, να είναι παρούσες στο πεδίο, εκεί που οι μάζες εργάζονται και εκεί που ζουν, εκεί δηλαδή που πραγματοποιείται η κοινωνική αναπαραγωγή: στη γειτονιά, στο σχολείο, στην οικογένεια, στη χρήση των δημόσιων χώρων κλπ. Στο χώρο της κοινωνικής αναπαραγωγής, στην οργάνωση της καθημερινής ζωής, εκεί όπου το κοινωνικό κράτος αποσύρεται, οι καταλήψεις δημόσιων είτε αχρησιμοποίητων χώρων, η αυτο-οργάνωση με βάση την αλληλεγγύη και η άμεση δημοκρατία, είναι αυθόρμητες τάσεις που έχουν εμφανιστεί στις γειτονιές. Είναι η έκφραση της ιστορικής τάσης προς τον σοσιαλισμό να υποκατασταθούν τα εμπορεύματα με δημόσια αγαθά, να αναπτυχθούν νέοι θεσμοί αλληλεγγύης ανεξάρτητα αν προβλέπονται ή όχι από την νομοθεσία ή εάν εξυπηρετούν την παραγωγή και την αναπαραγωγή του κεφαλαίου. Εάν αυτές οι αυθόρμητες τάσεις μετατραπούν σε «κοινωνικό γεγονός», σε ανάπτυξη και σταθεροποίηση νέων θεσμών των εργαζόμενων τάξεων που θα εκτοπίζουν τους αστικούς θεσμούς, θα υποκαθιστούν τα εμπορεύματα με δημόσια αγαθά, χάρη στην καταλυτική επίδραση ενός μαζικού ταξικού κόμματος της Αριστεράς, δηλαδή του ΣΥΡΙΖΑ, που θα δρα, όχι ως καθοδηγητής αλλά ως συλλογικός διανοούμενος, η ταξική δυναμική θα αποκτήσει εκρηκτικό χαρακτήρα και θα επιτρέψει στον ΣΥΡΙΖΑ να κερδίσει τον αγώνα δρόμου ενάντια στον εκφασισμό.

Το ίδιο, ίσως και περισσότερο, ισχύει για την διατύπωση ενός ηγεμονικού πολιτικού σχεδίου με αριστερό ριζοσπαστικό πρόσημο. Έχει ήδη εκκινήσει ένας αγώνας δρόμου μεταξύ της Δεξιάς και του ΣΥΡΙΖΑ για την διατύπωση ενός νέου ηγεμονικού πολιτικού σχεδίου για την διεκδίκηση της εξουσίας στις επόμενες εκλογές. Εάν ο ΣΥΡΙΖΑ μπορέσει να διατυπώσει ένα στρατηγικό σχέδιο παραγωγικής, οικονομικής και κοινωνικής ανασυγκρότησης της χώρας με ηγεμονικές αξιώσεις, που θα εκπροσωπεί την ηγεμονία των συμφερόντων των εργαζόμενων τάξεων χωρίς να μετατοπίζεται προς το βυθιζόμενο Κέντρο, πιθανότατα θα εισέλθουμε σε μια νέα ιστορική περίοδο οικονομικών και κοινωνικών ανακατατάξεων, αναδιάταξης κοινωνικών συμμαχιών. Μια περίοδο που θα δώσει την ευκαιρία στις εργαζόμενες τάξεις να αναδειχθούν σε ηγετικές τάξεις της χώρας.

Ηλίας Ιωκείμογλου

REDNotebook
15 Νεμβρίου 2012 - 5:37 πμ | Ηλίας Ιωκείμογλου