Να ξεφύγουμε από τη συνήθεια

Να μην παρατήσουμε ούτε τις απεργίες ούτε τις πορείες. Να αντιληφθούμε όμως ότι η ταξική πάλη περνά και από το πεδίο της ιδεολογίας, το οποίο δεν συγκροτείται μόνο μέσα από κείμενα και θέσεις συνεδρίων ή προγράμματα  

Του Πάνου Χριστοδούλου

Η αριστερά και το μαζικό κίνημα βρίσκονται μπροστά σε μια άνευ προηγουμένου επιτυχία. Μετά από δυό χρόνια, μετά το κίνημα των αγανακτισμένων, ο ΣΥΡΙΖΑ, εκφράζοντας το αίτημα ΝΑ ΦΥΓΟΥΝ, κατάφερε να διεμβολίσει το καθεστώς του δικομματισμού. Ενόψει των αυριανών εκλογών αναδεικνύεται ο κύριος πόλος ενάντια στη μνημονιακή ΝΔ και έχει τις δυνατότητες να συσπειρώσει μεγάλη μερίδα των υποτελών ώστε να δημιουργήσει μια αριστερή κυβέρνηση. Είμαι προφανές λοιπόν ότι, όσο κλισέ κι αν ακούγεται, δημιουργούνται νέα καθήκοντα αλλά και νέες δυνατότητες για το χώρο της ριζοσπαστικής αριστεράς.

Το προηγούμενο διάστημα, η αριστερά σε όλες τις εκδοχές της κινούνταν σε ένα τετριμμένο πλαίσιο. Προσπαθούσε να αξιοποιήσει τις θεσμικές της δυνάμεις ώστε να κινητοποιήσει το λαό και τους εργαζόμενους απέναντι στην εφαρμοζόμενη νεοφιλελεύθερη πολιτική. Αυτό γινόταν είτε μέσω της κοινοβουλευτικής ομάδας με δημόσιες εμφανίσεις και εκδηλώσεις, είτε μέσω των συνδικαλιστικών οργάνων και της παρέμβασής τους στη ΓΣΕΕ και την ΑΔΕΔΥ. Προέκυπτε, έτσι, ένας κεντρικός σχεδιασμός, τον οποίο ακολουθούσαμε και ο οποίος κατέληγε σε σημεία-κόμβους. Στόχος ήταν μια μαζική πορεία και μια αξιοπρεπής απεργία, όταν μετά από πιέσεις καλούσε η ΓΣΕΕ. Είναι λοιπόν αυτονόητο ότι το συγκεκριμένο στυλ δουλειάς είχε πεπερασμένα όρια, κάτι το οποίο φάνηκε μετά την απεργία στις 5 Μάη του 2010. Το σκηνικό αυτό ήρθε να αμφισβητήσει το κίνημα των πλατειών.

Το κίνημα των πλατειών ήρθε ώς αποτέλεσμα, όχι μόνο της οικονομικής κρίσης, αλλά και του αποκλεισμού των πολιτών από την πολιτική. Σε αυτό κρίνεται καθοριστική η συμβολή της δικής μας αριστεράς. Συμβάλαμε στο να δημιουργηθούν οι δομές και οι διαδικασίες που θα κοινωνικοποιούσαν την ...πολιτική. Αυτό είχε πολύ μεγαλύτερες συνέπειες απ΄ ό,τι φανταζόμασταν. Πλέον ο σχεδιασμός της αριστεράς παράγονταν από τις ίδιες τις μάζες, σε βαθμό τέτοιο ώστε να συνδιαμορφώνουν σωματεία, συλλογικότητες, άνεργοι. Η διαδικασία αυτή κατέληξε στις καθοριστικές συγκεντρώσεις γύρω από τη Βουλή, αλλά δεν έμεινε εκεί. Κατάφερε να ξανακάνει επίκαιρη τη δημιουργία των δομών αλλυλεγγύης. Ψ΄ήγματα αυτής της αναγκαιότητας είχαν φανεί και το προηγούμενο διάστημα, κυρίως με το κίνημα ΔΕΝ ΠΛΗΡΩΝΩ, το οποίο όμως δεν κατάφερε να έχει διάρκεια. Με αφετηρία πλέον τις λαικές συνελεύσεις, σημιουργήθηκαν πρωτοβουλίες ανέργων, συλλογικές κουζίνες, κοινωνικά φροντιστήρια - εγχειρήματα, δηλαδή, που ανέδειξαν την ανάγκη για αυτοοργάνωση των υποτελών. Αυτό επηρέασε και την κατάστση στα σωματεία, με νέα πρωτοβάθμια να δημιουργούνται και να ενισχύεται μια τάση που προκρίνει τις συνελεύσεις και τις δράσεις πέρα από τις πορείες. Χαρακτηριστικά παραδείγματα, η αυτοδιαχείρηση της εφημερίδας Ελευθεροτυπία από τους υπό απόλυση εργταζόμενους, η κατάληψη και απεργία στην Χαλυβουργία και ο πολυήήμερος αποκλεισμός του κεντρικού κτιρίου του ΟΤΕ στην Πάτρα. Πυρήνας όλων αυτών των πρωτοβουλιών, η αλληλεγγύη.

Σήμερα λοιπόν, και έπειτα από όσα προαναφέραμε, βλέπουμε να μετατοπίζεται το επίπεδο του σχεδιασμού της αριστεράς, από την άμυνα στην επίθεση: η σύσταση δομών με πυρήνα την αλληλεγγύη και όχι το κέρδος, και χαρακτηριστικά αυτοοργάνωσης, είναι μια εξόχως επιθετική προς το σύστημα κίνηση.

Παρ΄ όλα αυτά, μετά και από την τοπική εμπειρία με το στήσιμο του κοινωνικού ιατρείου αλληλεγγύης Πάτρας, η προσπάθεια να κινητοποιηθεί κόσμος για ένα δίκτυο αλληλεγγύης είναι αρκετά δυσκολότερη από μια αντίστοιχη κινητοποίηση για πορεία. Παράδοξο; Όχι ακριβώς. Ένα μεγάλο κομμάτι της αριστεράς έχει εθιστεί καταρχήν στην επαναστατική ...απραξία. Θεωρεί πολύ πιο ρηξικέλευθο να θεωρητικολογεί επί παντός επιστητού και να εξαντλεί την κινηματική της παρουσία σε μια πορεία, θεωρώντας από πάνω τον εαυτό της ...ιεροκύρηκα του μαρξισμού. Αγνοεί το κομμάτι αυτό ότι ένα κοινωνικό ιατρείο, όπως και μια συλλογική κουζίνα, δεν είναι ισοδύναμα της φιλανθρωπίας, αλλά ενέχουν στον πυρήνα τους το κύριο στοιχείο της μαρξιστικής θεώρησης: τον άνθρωπο πάνω από τα κέρδη. Το σκεπτικό αυτό δεν αναγνωρίζει ούτε ένα άλλο κομμάτι της αριστεράς, που θεωρεί οτι μπορεί να υπάρχουν δίκτυα αλληλεγγύης, αλλά αυτό είναι κάτι δευτερεύον, κάτι που απλά συμπληρώνει την επικοινωνία μας με τους πολλούς. Αγνοούν, και τα δύο αυτά κομμάτια, ότι μια τέτοια δομή, εκτός από το να βοηθά και να παρεμβαίνει στην δύσκολη καθημερινότητα, χτίζει συνειδήσεις, θεμελιώνει μια πρακτική: μια κουλτούρα που αντιστέκεται στον ατομικό δρόμο, στα ρουσφέτια, στον βιασμό της αξιοπρέπειας του απλού πολίτη από ένα λαμόγιο πολιτευτή του δικομματισμού, στον κανιβαλισμό της ακροδεξιάς και του φασισμού. Μια πρακτική που γεννά συνειδήσεις.

Τι να κάνουμε λοιπόν; Το ερώτημα του Λένιν συνεχώς επανέρχεται. Κατ΄ αρχάς να μην παρατήσουμε ούτε τις απεργίες ούτε τις πορείες. Να αντιληφθούμε όμως ότι η ταξική πάλη περνά και από το πεδίο της ιδεολογίας, το οποίο δεν συγκροτείται μόνο μέσα από κείμενα και θέσεις συνεδρίων ή προγράμματα: χτίζεται και σε μια καθημερινή πρακτική αντιπαραθετική προς την κυρίαρχη. Με τις νέες δυνατότητες που αποκτά, η αριστερά είναι απαραίτητο να αντιληφθεί ότι εκτός από άμυνα χρειάζεται και επίθεση. Ότι εκτός από την αντίσταση, χρειάζεται και η οικοδόμηση. Το κυβερνητικό ριζοσπαστικό πρόγραμμα που επεξεργάζεται, λοιπόν, η αριστερά, πρέπει να πάει χέρι-χέρι με τη δημιουργία δομών και συλλογικοτήτων που θα βασίζονται στην ομαδική δουλειά, την αλληλεγγύη και την αξιοπρέπεια. Χρειάζεται η αριστερά να δώσει στον κόσμο τα ερεθίσματα και τις δυνατότητας για την αυτοοργάνωση και τη συμμετοχή. Κι αυτό γιατί η αριστερά και τα μέλη της δεν είναι χρήσιμα πάνω απ΄ όλα για ένα κόμμα ή για μια οργάνωση, αλλά για την κοινωνία και την επιβίωσή της - για μια ζωή με αξιοπρέπεια τόσο των αγωνιζόμενων, όσο και κατ΄ επέκταση της κοινωνίας. Όπως το έθεσε παλιά ένας σύντροφος γιατρός, επαναστάτης δεν είναι αυτός που μιλάει για επανάσταση, αλλά αυτός που κάνει επανάσταση.